Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ / Τσακτσίρα Μαρίας, νηπιαγωγοῦ

Ὁ παράγοντας «οἰκογένεια» στὴν ἀγωγὴ καὶ στὴ συνεργασία μὲ τοὺς παιδαγωγοὺς

Ἡ οἰκογένεια συνιστᾶ ἀναντίρρητα τὸν πρῶτο καὶ κυριότερο φορέα κοινωνικοποίησης τῶν παιδιῶν, εὐθύνεται πρωτίστως γιὰ τὶς ἀρχὲς ἀνατροφῆς τους καὶ προετοιμάζει τὸ ἔδαφος γιὰ τὴν ἐπίδραση ποὺ θὰ ἔχει πάνω τους ἡ διδασκαλία τῶν παιδαγωγῶν, ἡ κοινωνία τοῦ σχολείου καὶ ἡ ἀνακάλυψη τῆς γνώσης. Ἀκόμη ὅμως καὶ μετὰ τὴν εἴσοδο τῶν παιδιῶν στὸ σχολεῖο, ἡ οἰκογένεια- σὲ ὁποιαδήποτε μορφὴ- καὶ τὸ περιβάλλον της εἶναι ποὺ διαμορφώνουν στὴν οὐσία  τὰ παιδιά. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, τονίζεται ἀπὸ κάθε ἐμπλεκόμενη στὴν ἐκπαιδευτικὴ διαδικασία πλευρὰ ὁ πολὺ σημαντικὸς ρόλος τῆς ἐπικοινωνίας καὶ συνεργασίας μεταξὺ τῶν κηδεμόνων καὶ τῶν παιδαγωγῶν, ὥστε νὰ ἐναρμονίζουν τὶς προσπάθειές τους πρὸς τὶς ἀνάγκες καὶ τὰ χαρακτηριστικὰ τῶν παιδιῶν, μὲ στόχο τὴν ἐπίτευξη τῶν ἑκάστοτε παιδαγωγικῶν στόχων. (Βλέπε καὶ σελ. 16 «Ζήτησε μὲ μισθὸ ἕναν ἐλεύθερο ἄνδρα, ποὺ νὰ εἶναι ἐνάρετος καὶ σ’ αὐτὸν νὰ ἐμπιστευθεῖς ὅλα τὰ προβλήματα τοῦ παιδιοῦ, ὥστε νὰ σὲ βοηθήσει στὸ ἔργο τῆς ἀγωγῆς»)

Ἀκόμη ὁ ἱερὸς πατὴρ ἀναφέρει:

«Ὁ παιδαγωγὸς (ὁ ὁποῖος καθοδηγεῖται ἀπὸ τοὺς γονεῖς) δὲν ἐναντιώνεται στὸν δάσκαλο, ἀλλὰ τὸν βοηθεῖ, διότι ἀπαλλάσσει τὸν νέο ἀπὸ κάθε κακία καὶ τὸν προετοιμάζει μὲ κάθε ἐπιμέλεια νὰ δεχθεῖ ἀπὸ τὸν δάσκαλό του τὰ μαθήματα».

«Πολλὲς φορὲς ὁ πατέρας, τὸν μὲν παιδαγωγὸ ποὺ πρόσβαλε τὸ παιδί του, τὸν ἐλέγχει ἰδιαιτέρως καὶ τοῦ λέει: Νὰ μὴν εἶσαι ἀπότομος, οὔτε σκληρός. Στὸ παιδὶ του ὅμως λέγει τὰ ἀντίθετα ἀπὸ αὐτά: Κι ἂν ἀκόμη σὲ προσβάλλει ἄδικα, νὰ τὸν ὑπομένεις, κερδίζοντας ἀπὸ τὶς  αντιξοότητες κάτι χρήσιμο»[1].

Τόσο οἱ γονεῖς ὅσο καὶ οἱ παιδαγωγοὶ βοηθοῦνται στὸ ἔργο τους, ὅταν γνωρίζουν πῶς λειτουργοῦν τὰ παιδιὰ καὶ στὸ σπίτι καὶ στὸ σχολεῖο. «Ἡ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν, μὲ τὴν ἔννοια τῆς διαμόρφωσης στάσεων ἀπέναντι στοὺς συνανθρώπους, στὰ ἀγαθὰ καὶ στὶς ὑποχρεώσεις τοῦ κόσμου, εἶναι τὸ σημεῖο στὸ ὁποῖον τέμνονται οἱ ὑποχρεώσεις τῶν γονέων καὶ ἐκπαιδευτικῶν.[…] Ἡ ἀποδοχὴ τῶν διαφορετικῶν παιδαγωγικῶν  ἀπόψεων καὶ συμπεριφορῶν εἶναι βασικὴ προϋπόθεση (γιὰ τὴ  συνεργασία τους)»[2]

Οἱ συναντήσεις κατὰ διαστήματα, ἡ ἐμπλοκὴ τῶν κηδεμόνων στὶς δράσεις τῆς τάξης καὶ ἡ διοργάνωση διαλέξεων ἀπὸ τοὺς παιδαγωγοὺς γιὰ τοὺς γονεῖς εἶναι μερικοὶ μόνο τρόποι ἀμοιβαίας προσέγγισης. Τὸ ὄφελος δὲ ποὺ ἀποκομίζουν τὰ ἴδια τὰ παιδιὰ εἶναι πολὺ μεγαλύτερο, γιατί ἀναπτύσσονται μέσα σὲ ἕνα πλαίσιο μὲ ἑνιαῖες κατευθυντήριες γραμμές, αἰσθάνονται ἀσφάλεια καὶ ἡ αὐτοεκτίμησή τους δὲν κινδυνεύει. Ἡ σταθερότητα καὶ τὸ ἰσχυρὸ παράδειγμα τῶν γονέων εἶναι κάτι ποὺ ὁπωσδήποτε ἔχουν ἀνάγκη τὰ παιδιὰ γιὰ νὰ ἐξελιχθοῦν σὲ στέρεες καὶ ἀκέραιες προσωπικότητες.

Ὁ ἱερὸς Πατὴρ διδάσκει γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ τὰ ἑξῆς:

«Δὲν εἶναι δυνατόν, πραγματικὰ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ γίνει κακὸς ἐκεῖνος ποὺ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ ἀνατράφηκε μὲ πολλὴ ἐπιμέλεια καὶ ἀπόλαυσε πολλὴ φροντίδα. Καθόσον τὰ λάθη (ἀρνητικὲς ροπὲς) δὲν εἶναι μέσα στὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νὰ νικήσουν τὴν τόσο μεγάλη φροντίδα».

«Πολλὲς φορὲς ἐκεῖνο ποὺ δὲν πέτυχαν οἱ συζητήσεις τὸ κατόρθωσε ἕνα τραπέζι φαγητοῦ (οἰκογενειακό)».

«Ἂς κάνουμε τὸ πᾶν καὶ ἂς φροντίζουμε, ὥστε νὰ ὑπάρχει γαλήνη καὶ εἰρήνη στὴν οἰκογένειά μας. Γιατί τότε καὶ τὰ παιδιὰ ποὺ θὰ γεννηθοῦν θὰ μιμηθοῦν καὶ θὰ ἀκολουθήσουν τὴν ἀρετὴ τῶν γονέων τους. Ἂς ἐπιμελούμαστε τὴν καλὴ συμπεριφορὰ τῶν παιδιῶν μας».

Καὶ γιὰ τὴν ἀμέλεια  τῶν γονέων τὰ ἀκόλουθα:

«Τώρα ποὺ τὸ παιδὶ εἶναι ἄρρωστο στὸ σῶμα, κανεὶς δὲν ἀρνεῖται νὰ τὸ στείλει σὲ μακρινὸ ταξίδι, γιὰ νὰ θεραπεύσει τὴν ἀρρώστια του. Ὅταν ὅμως πάσχει ἡ ψυχὴ (ψυχολογικὰ προβλήματα), κανεὶς δὲν ἀσχολεῖται μ’ αὐτὴ (ἔγκαιρα), ἀλλὰ ὅλοι χάνουμε τὸ θάρρος μας, ὅλοι ἀδιαφοροῦμε, ὅλοι ἀμελοῦμε».

«Ποιά ἀπολογία θὰ ἔχουν ἐκεῖνοι στοὺς ὁποίους ἔχουν ἐμπιστευθεῖ τὰ λογικὰ πρόβατα (παιδιά), καὶ ποὺ δείχνουν μεγάλη ἀμέλεια;»

«Καὶ αὐτὸ εἶναι ποὺ ἀνατρέπει ὅλη τὴν οἰκουμένη, τὸ ὅτι δηλαδὴ ἀμελοῦμε τὰ παιδιά μας».

«Ἡ αἰτία τῆς διαστροφῆς τῶν παιδιῶν δὲν εἶναι καμμία ἄλλη, παρὰ ἡ μανία τῶν γονέων γιὰ τὰ βιοτικὰ πράγματα. Γιατί, στηρίζοντας τὶς ἐλπίδες τοὺς μόνον σ’ αὐτά, δὲν θέλουν ν’ ἀσχοληθοῦν μὲ τίποτε ἄλλο πνευματικότερο. Ἔτσι ἀναγκάζονται νὰ ἀμελοῦν καὶ τὰ παιδιὰ καὶ τὴν  καλλιέργεια της ψυχής τους»[3].

Οἱ προσπάθειες γιὰ ἐπιμελημένη διαπαιδαγώγηση δὲν μένουν ποτὲ χωρὶς ἀποτέλεσμα κατὰ τὸν  Χρυσόστομο. Ἂν οἱ δύο πόλοι τῆς ἀγωγῆς- γονεῖς καὶ ἐκπαιδευτικοὶ- πασχίζουν μὲ πραγματικὴ φροντίδα καὶ πολλὴ  στοργὴ γιὰ νὰ μεταδώσουν σταθερὲς καὶ διαχρονικὲς ἀρχὲς καὶ ἀξίες στὰ παιδιά, τότε αὐτὰ τὸ αἰσθάνονται καὶ τὸ θυμοῦνται πάντα καὶ δὲν μπορεῖ παρὰ κάποια στιγμὴ νὰ καρποφορήσουν μέσα τοὺς ὅσα διδάσκονται μέσῳ τῶν προτύπων ποὺ τοὺς προσφέρονται. Ὅταν συσφίγγονται οἱ οἰκογενειακοὶ δεσμοὶ καὶ ὅταν ἡ ἐπικοινωνία μεταξὺ τῶν μελῶν μιᾶς οἰκογένειας εἶναι οὐσιαστικὴ καὶ λαμβάνει χώρα σὲ ζεστὸ κλίμα, ὅπου αἰσθάνεται κανεὶς ἀγαπητὸς καὶ ἀπόλυτα ἀποδεκτός, οἱ ἐκπαιδευτικοὶ ἔχουν συνήθως τὶς πλέον κατάλληλες προϋποθέσεις γιὰ τὸ ἔργο τους καὶ μειώνεται ταυτόχρονα ἡ ἐπιρροὴ στὰ παιδιὰ ἄλλων φορέων «ἀγωγῆς» (Μ.Μ.Ε., συνομήλικοι, κ.ἄ.). Τὸ ὑπόδειγμα τῶν γονέων τὶς περισσότερες φορὲς τὸ μιμοῦνται ἄψογα τὰ παιδιὰ καὶ αὐτὸ συμβάλλει στὸ νὰ ἐνστερνιστοῦν αὐτὰ ποὺ τὸ κάθε ὑπόδειγμα ἀντιπροσωπεύει.  Ἂν ὅμως τὰ παιδιὰ δὲν ὠθηθοῦν καὶ μὲ ἄλλα κίνητρα σ’ αὐτὸ ποὺ ζοῦν οἱ γονεῖς- κηδεμόνες τους δὲν εἶναι βέβαιο, ὅτι ὁπωσδήποτε θὰ τὸ ἀκολουθήσουν.

Ὡστόσο στὶς μέρες μας, ἡ οἰκογένεια δοκιμάζεται μὲ πολλοὺς τρόπους, δεχόμενη ἰσχυρὴ πολεμικὴ ἀπὸ πολλὲς πλευρές, προσπαθώντας ταυτόχρονα καὶ νὰ ἐπιβιώσει μέσα στὴ συνολικότερη κρίση τὴν ὁποία διέρχεται ἡ κοινωνία. Ἔτσι, ἡ εἰκόνα της εἶναι συχνὰ πολὺ ἀπογοητευτικὴ καὶ εἶναι ἐξαιρετικὰ σπάνιο οἱ κηδεμόνες νὰ διαθέτουν χρόνο γιὰ ἐπικοινωνία, παιχνίδι, δραστηριότητες ἀπὸ κοινοῦ μὲ τὰ παιδιὰ καὶ ἐνδιαφέρον γιὰ τὴ σχολική τους ἐπίδοση ἢ γιὰ μία τυπικὴ ἔστω συνεννόηση μὲ τοὺς ἐκπαιδευτικούς. Ἑπομένως, ὄχι ἐσκεμμένα ἴσως, ἀλλὰ σὰν ἀποτέλεσμα τῶν ρυθμῶν καὶ τῶν ἀπαιτήσεων τῆς ἐποχῆς, τῆς  τάσης γιὰ ἐξίσωση τῶν δύο φύλων στὸν τομέα τῆς ἐργασίας καὶ ἄλλων παραγόντων, τὰ παιδιὰ ἀπὸ πολὺ μικρὴ ἡλικία περνοῦν πολὺν χρόνο μόνα τους ἢ πάντως ὄχι σὲ ἐπαφὴ μὲ τοὺς γονεῖς τους καὶ παραμελοῦνται.

Στὶς ὀλέθριες συνέπειες αὐτοῦ του φαινομένου ἀναφέρεται ὁ Χρυσόστομος λέγοντας ὅτι αὐτὲς εἶναι ἡ ἀφετηρία γιὰ πολύπλοκα καὶ δυσεπίλυτα κοινωνικὰ προβλήματα. Νομίζοντας οἱ γονεῖς ὅτι κάνουν τὰ πάντα γιὰ τὰ παιδιά τους, φροντίζουν μὲ ἀγωνία  καὶ ὑπερβαλλόντως γιὰ καθετὶ ποὺ σχετίζεται μὲ τὶς ὑλικὲς ἀνάγκες τους καὶ ψευδαισθήσεις ἀναγκῶν ποὺ ἐπιτάσσει ὁ συρμὸς καὶ ἡ μαζοποίηση, λησμονώντας παρ’ ὅλα αὐτὰ τελείως τὴ σημασία ποὺ ἔχουν οἱ ἐμπειρίες καὶ τὰ ἐρεθίσματα ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ ἀποκτήσουν τὰ παιδιὰ μαζί τους, ἂν τοὺς ἀφιέρωναν λίγο χρόνο. Ἀργότερα θὰ ἀναρωτηθοῦν πιθανῶς γιὰ κάποια ἀρνητικὴ ἐξέλιξη μὲ τὰ χιλιοειπωμένα λόγια: «Μὰ γιατί; Τί τοῦ ἔλειψε τοῦ παιδιοῦ;  Ὅλα τοῦ τὰ δώσαμε! Γιὰ αὐτὸ γίναμε θυσία». Ἡ πνευματικὴ δίψα τῶν παιδιῶν μένει δυστυχῶς ἀκόρεστη ἢ τὴ χορταίνουν πρόσκαιρα ἐντελῶς βλαπτικὲς συγκεχυμένες ἰδέες, εἰκόνες καὶ πληροφορίες. Σπάνια δὲν ἀντιλαμβάνονται- ἰδιαίτερα σήμερα- τὸ νόημα τῆς ἀγωνιστικότητας, ἀφοῦ δὲν χρειάζεται νὰ ἀγωνιστοῦν γιὰ κάτι, ἀλλὰ καὶ τὸ νόημα τῆς ἀφιέρωσης τῆς ζωῆς κάποιου σὲ ἕνα ἀνώτερο ἰδανικό.

Πολλοὶ κοινωνιολόγοι καὶ ψυχολόγοι διατείνονται ὅτι ἡ ἀνεξέλεγκτη κατάσταση πολλῶν ἀπὸ τὶς σύγχρονες μάστιγες (ναρκωτικά, παιδικὴ ἐκμετάλλευση, ἀναρχία, περιθωριοποίηση, νεανικὸς ἀλκοολισμὸς κὸκ) θὰ μποροῦσε κάποτε νὰ εἶναι παρελθόν, ἂν ἡ ἀγωγὴ ἀπὸ τὴν οἰκογένεια κυρίως, καὶ δευτερευόντως καὶ συμπληρωματικὰ καὶ ἀπὸ τὸ σχολεῖο, ἦταν περισσότερο προσεγμένη καὶ προσανατολισμένη στὶς πνευματικὲς ἀναζητήσεις καὶ τὴν ὕψιστη ἀνάγκη τῶν παιδιῶν γιὰ ἰσχυρὰ πρότυπα καὶ ἰδανικά, στὰ ὁποῖα νὰ μποροῦν νὰ πιστεύουν.

Πολλοὶ παιδαγωγοὶ ὅπως ὁ Schleiermacher, o Pestalozzi, ὁ    Humboldt καὶ ἐκπρόσωποι τοῦ μεταρρυθμιστικοῦ κινήματος (Reformpadagogik) μὲ ἔμφαση τόνισαν καὶ ἀξίωσαν τὴν ἀνάγκη συμμετρικῆς συνεργασίας ἀνάμεσα στὸ σχολεῖο καὶ στοὺς γονεῖς.

 

Συνεχίζεται…

 

[1] Παιδ. Ανθρωπολογία Ἰω. Χ., Τόμος Β΄, σελ. 172-173

[2] Ἀ. Μπροῦζος, Ὁ ἐκπαιδευτικὸς ὡς λειτουργὸς συμβουλευτικῆς καὶ προσανατολισμοῦ, ἐκδόσεις Λύχνος, Ἀθήνα  1995, σελ. 166-169

[3]  Παιδ. Ἀνθρωπολογία Ἰω. Χ., Τόμος Γ΄, σελ. 546-553

Θα χαρούμε να ακούσουμε τις σκέψεις σας

Αφήστε ένα σχόλιο

Το Ρωμαίικο
Logo

Ραδιόφωνο του Ρωμαίικου