30 Ιανουαρίου, και η Εκκλησία μας τιμώντας τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου, του Θεολόγου Γρηγορίου και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, μας θυμίζει με αυτή την ευκαιρία την Παράδοσή μας και την πνευματική μας κληρονομιά. Δηλαδή τις αξίες και τα πρότυπα ζωής που είχαμε, που μας πρέπουν και που δυστυχώς τα ξεχάσαμε.
Το στόμα του Κυρίου Ιησού είπε στα χρόνια της ένσαρκης παρουσίας Του:
«Εκ γαρ του καρπού το δένδρον γινώσκεται», αλλά και:
«Εκ γαρ του περισσεύματος της καρδίας το στόμα λαλεί»(Ματθ. 12,33-34).
Η εορτή των Τριών Ιεραρχών μοιάζει παράταιρη στις μέρες μας, αν λάβουμε υπόψη μας όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας.
Μια ατέλειωτη σειρά από προβολή «προτύπων» και «ιδανικών», που σίγουρα είναι προς αποφυγήν. Τα προγράμματα της τηλεόρασης, που τόσο επηρεάζουν τη ζωή μας, είναι απαράδεχτα και ακατάλληλα και ως θεάματα και ως ακούσματα.
Η εισβολή της απαξίας έγινε πανηγυρικά στα σπίτια και στις ψυχές όλων μας, μα ιδιαίτερα στον τρόπο ζωής των νέων μας. Σταμάτησε πλέον να προβάλλεται και να διδάσκεται η αρετή. Υποψιάζεσαι ότι πρόκειται για είδος απαγορευμένο από τα μέσα επικοινωνίας. Ούτε το όνομά της δεν ακούγεται πλέον. Φαίνεται πως «βλάπτει» σοβαρά την υγεία των ανθρώπων. Κι όμως η Εκκλησία μας επιμένει σήμερα χαρακτηρίζοντας τη ζωή του Γρηγορίου του Θεολόγου: « Ανήλθες εις όρος αρετών, των κάτω μεθιστάμενος, και νεκρών έργων αφιστάμενος». Που σημαίνει: «Στο όρος των αρετών ανέβηκες, αφού ξεκόπηκες από τα γήινα κι έμεινες μακριά από τα έργα τα νεκρά».
Στις μέρες μας το κακό και η διαστροφή δικαιώνονται μετά πολλών επαίνων!! Οι εκπομπές, δηλαδή οι προτροπές, δεν προάγουν το ήθος, δεν παρακινούν σε δρόμο και τρόπο ζωής μόχθου, αγώνα και ιδρώτα, για το καλό και τον συνάνθρωπο. Αυτά χαρακτηρίζονται ως «συντήρηση». Παρ’ όλ’ αυτά η Εκκλησία μας με το στόμα του Ποιητή τής ακολουθίας επισημαίνει για το Μέγα Βασίλειο: «…αδούλωτον της ψυχής τηρήσας το αξίωμα, αρετής περιουσία, όλον της σαρκός το φρόνημα καθυπέταξας τω πνεύματι». Δηλαδή: «Κράτησες την ψυχή σου ελεύθερη, υψώνοντας της αρετής τον πλούτο, στο πνεύμα υπέταξες ολόκληρο το φρόνημα της σάρκας».
Ένας ενάρετος άνθρωπος σίγουρα θεωρείται από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της κοινωνίας μας σήμερα, ως αποτυχημένος…
Βλέποντας όλ’ αυτά, κάνεις το σταυρό σου και λες «εκ βαθέων», « δόξα σοι ο Θεός» που έχουμε ακόμη τόσο καλά παιδιά. Με τα « ιδανικά» που τους προσφέρουμε ως οργανωμένη κοινωνία, ως κράτος και ως φορείς με ποικίλες ονομασίες και ανομολόγητα συμφέροντα, τα παιδιά μας, οι νέοι μας, παίρνουν άριστα!! Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας σήμερα παρουσιάζει ως πρότυπο το Μέγα Βασίλειο τονίζοντας: « Ήθροισας τω της μελίσσης, Βασίλειε φιλοπόνω, αρετής απάσης το άνθος» και έγινες « της σωφροσύνης ο κρατήρ». Που σημαίνει: «Συγκέντρωσες Βασίλειε, της αρετής το άνθος από κάθε μέλισσα φιλόπονη».
Για να πάρουν αυτό το «άριστα» τα παιδιά μας συντελούν δυο παράγοντες: Η Εκκλησία και το Σχολείο, που χαρακτηρίζονται και οι δυο «συντηρητικοί», αλλά και η Οικογένεια, όσο στέκεται ακόμη όρθια. Οι δυο αυτοί παράγοντες ζούνε στο δικό τους «κόσμο» και κινούνται στο δικό τους «ρυθμό». Λες και μας ήρθαν από άλλον πλανήτη. Παρά την εξέλιξη και την «προοδευτικότητα», ακολουθούν στην ουσία τους ό,τι ονομάζουμε Παράδοση. Αυτό επισημαίνεται στη ζωή και το λόγο του Ιωάννη του Χρυσοστόμου, που κι αυτός γιορτάζει σήμερα: «Χρυσού τηλαυγέστερον, τα ιερά σου διδάγματα, προχεόμενα πάνσοφε, πλουτίζει Χρυσόστομε, πενομένας φρένας κι αποδιώκει των παθημάτων την αχλύν». Δηλαδή: « Η ιερή σου διδαχή, Χρυσόστομε σοφέ, απ’ το χρυσό είναι λαμπρότερη, καθώς απλόχερα προσφέρεται, πλουτίζει τους φτωχούς πνευματικά και αποδιώχνει των παθών την καταχνιά».
Μπορεί η Τεχνολογία να έχει μπει στην Εκπαίδευση, κι έτσι έπρεπε να γίνει, αλλά ως μέσον και τεχνική, και όχι ως ουσία και περιεχόμενο του Σχολείου. Το Σχολείο μας είναι ακόμη και παραμένει, παρά τις ατέλειές του, ανθρωποκεντρικό, δηλαδή παιδοκεντρικό. Κινητήρια δύναμή του είναι η αγάπη προς το μαθητή και ο σεβασμός προς το πρόσωπό του. Ακόμη και η όποια αυστηρότητα δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά παιδαγωγία. Με θαυμάσιο τρόπο ο ποιητής της ακολουθίας του Μεγάλου Βασιλείου αντιγράφοντας τον απόστολο Παύλο, μας παρουσιάζει τον επίσκοπο της Καισάρειας, ως μοναδικό και ανεπανάληπτο διδάσκαλο στην πράξη, γράφοντας: «Ως ο Παύλος εκβοών ουκ επαύσω. Τις ασθενεί και ουκ ασθενώ; Τις σκανδαλίζεται και ουκ εγώ πυρούμαι»; « Δεν σταμάτησες σαν τον Παύλο να φωνάζεις δυνατά. Ποιος είν’ άρρωστος κι εγώ δεν ασθενώ μ’ αυτόν; Ποιος νιώθει πειρασμό κι εγώ δε φλέγομαι μαζί του»;
Κάθε διδακτική ώρα είναι μια «μυσταγωγία» και όχι ένα τηλεοπτικό «σώου». Κάθε διδασκαλία, όσο ατελής κι αν είναι, διασώζει ένα επίπεδο αλληλοπεριχώρησης όλων των μετεχόντων στη διαδικασία της μάθησης. Γι’ αυτό κάθε διδασκαλία δεν αντικαθίσταται με οτιδήποτε άλλο. Τελικά, στο πρόσωπο του Δασκάλου οι μαθητές αναγνωρίζουν τον πνευματικό τους πατέρα. Αυτόν που τους χειραγωγεί στα δύσκολα μονοπάτια της ζωής και της γνώσης, όπως ο πνευματικός πατέρας στην Εκκλησία. Γι’ αυτό και στο πρόσωπο του Δασκάλου της όποιας βαθμίδας, οι μαθητές τρέφουν ακόμη και τώρα σεβασμό και εκτίμηση.
Όμως, ας μην αυταπατώμεθα. Μια Ελληνική Παιδεία πρέπει να είναι στα όρια της δικής μας Παράδοσης και του δικού μας Πολιτισμού, χωρίς να παραγνωρίζει την πρόοδο της Επιστήμης και της Τεχνολογίας. Η Παιδεία είναι υπόθεση όλων μας, αλλά κυρίως των πολιτικών που αποφασίζουν. Ο Δάσκαλος θα βάλει την ψυχή του, αυτό είναι σίγουρο, όμως χρειάζεται το πρόγραμμα, το σκοπό και τα μέσα. Οι υπεύθυνοι πρέπει να συναποφασίζουν με ειλικρίνεια, γνώση, ευθύνη και ρεαλισμό στο είδος της Παιδείας που μας πρέπει, δίνοντας ιδιαίτερο βάρος στην ποιότητα του ανθρώπου. Η «άνοιξη» είναι εύκολο να έρθει. Οι προϋποθέσεις υπάρχουν.
Στο μηνολόγιο της ημέρας ο ποιητής της ακολουθίας γράφει για τους τρεις Ιεράρχες:
«Έαρ χελιδών ου καθίστησι μία.
Αι τρεις αηδόνες δε της ψυχής έαρ».
« Ένα χελιδόνι δε φέρνει την άνοιξη. Όμως τα τρία αηδόνια (που γιορτάζουμε σήμερα) γίνονται της ψυχής η άνοιξη».
Στη μνήμη των Τριών Ιεραρχών, των μεγάλων Δασκάλων του Γένους των Ορθοδόξων, αξίζει να θυμηθούμε και να τιμήσουμε τον ξεχασμένο και εν πολλοίς περιφρονημένο από πολλούς Δάσκαλο. Αυτόν που στήνει αναχώματα στην πλημμυρίδα του κακού, του κακού που μας κατακλύζει μεθοδευμένα από παντού, αυτόν που πασχίζει να μεταδώσει γνώσεις και αλήθεια, και αγωνίζεται να διαπλάσσει ανθρώπους σωστούς και ολοκληρωμένους. Δεν είναι τυχαίο πως προστάτες των γραμμάτων, φύλακες της παιδείας μας και συμπαραστάτες στο έργο μας, έχουμε τρία αναστήματα που έλαμψαν με την αγιότητά τους, διακρίθηκαν για τη σοφία τους και υπηρέτησαν τον άνθρωπο αδιάκριτα και αφιλοκερδώς. « Αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσι».
Ο “Δάσκαλος”
