Ήδη από τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Κώος Ιατροφιλόσοφος, Ιπποκράτης, δίδασκε την αδιαμφισβήτητη αξία της υγιεινής διατροφής, γράφοντας χαρακτηριστικά: «Φάρμακό σας ας γίνει η τροφή σας και η τροφή σας ας γίνει φάρμακό σας». Σήμερα, περισσότερο από δύο χιλιετίες αργότερα, ύστερα από μια πληθώρα επιδημιολογικών μελετών και πειραματισμών με τις οποίες αποδεικνύεται περίτρανα η ορθότητα των ισχυρισμών του, δυστυχώς, οι αλληλένδετες επιδημίες παχυσαρκίας και διαβήτη βρίσκονται σε έξαρση, τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα είναι μια μαζική στροφή προς την μεσογειακή/παραδοσιακή ελληνική διατροφή, η οποία πλέον υιοθετείται από μεγάλους οργανισμούς, επίσημες διατροφικές οδηγίες, αλλά και διατροφικά προϊόντα τα οποία τονίζουν την ελληνικότητά τους για να πείσουν τους καταναλωτές για την υψηλή διατροφική τους αξία.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ιδιαίτερα στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, αλλά και σε άλλες χώρες ανά τον κόσμο αποτελεί το γιαούρτι, όπου όλες οι εταιρίες τοποθετούν πάνω στο προϊόν πως είναι ελληνικό για να αυξήσουν την κατανάλωσή του από το κοινό. Με τα παραπάνω δεδομένα, τα οποία αποτελούν ένα πολύ δυνατό πλέγμα μεταξύ της πληθώρας των επιστημονικών αποδείξεων, αλλά και της περίτρανης επιβεβαίωσης της αγοράς και της ζήτησης, γίνεται πλέον ολοφάνερο πως η παραδοσιακή ελληνική διατροφή είναι ένας τομέας ο οποίος μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί ως ένας από τους κύριους μοχλούς διεξόδου από την κρίση, που οδυνηρά βιώνουν οι Έλληνες τα τελευταία χρόνια.
Με αφορμή την κρισιμότητα της παρούσας κατάστασης, τo πρόγραμμα «Initiative for Productivity and Health Management», στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ (HARVARD SCHOOL OF PUBLIC HEALTH) της Βοστώνης σε συνεργασίας με το PBS show “The Cooking Odyssey”, διοργάνωσαν διήμερο συνέδριο με θέμα «Μεσογειακή Διατροφή και Υγεία στον Χώρο Εργασίας». Οι συντελεστές του συμποσίου αποσκοπούσαν στο να δημιουργήσουν ένα επιτυχημένο πλέγμα ακαδημαϊκού συνεδρίου και μαγειρικής, έτσι ώστε να προωθήσουν περαιτέρω την υιοθέτηση της Ελληνικής Διατροφής, όχι μόνο στο χώρο εργασίας, αλλά και στις καφετέριες σχολικών και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων των Η.Π.Α. Μάλιστα, μια έκθεση ελληνικού φαγητού/κρασιού που ακολούθησε του συνεδρίου, αποτέλεσε έναν ακόμη αρωγό για να προαχθεί η φήμη των ελληνικών προϊόντων, καθώς και να ενισχυθεί η Ελλάδα σαν τουριστικός προορισμός στο αμερικανικό κοινό.
Ιδιαίτερης σημασίας ήταν η παρουσίαση της αξίας της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής στους σύνεδρους, οι οποίοι προέρχονταν από 9 διαφορετικές χώρες ανά τον κόσμο, καθώς επίσης και αντιπροσωπευτικές πολιτείες των ΗΠΑ. Αξιοσημείωτη ήταν η εκπροσώπηση 13 διαφορετικών πανεπιστημίων όπως το Harvard, John Hopkins’s, University of Pennsylvania, από μια πληθώρα επαγγελματιών με διαφορετικές ειδικεύσεις και ενδιαφέροντα, όπως γιατροί, διαιτολόγοι, αστυνομικοί, πυροσβέστες, προπονητές. Παράλληλα η συμμετοχή αντιπροσώπων κολοσσιαίων εταιριών όπως Proctor & Gamble, General Electric, Johnson & Johnson διεύρυνε ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον για τα δρώμενα του συνεδρίου από διαφορετικές οπτικές.
Το διήμερο επιστημονικό συνέδριο στην Βοστώνη το οποίο στεύθηκε από αδιαμφισβήτητη επιτυχία, επικεντρώθηκε σε μεγάλο βαθμό στην αναφορά τριών πυλώνων που περιβάλλουν την ελληνική διατροφή· την ιστορία, την κουλτούρα και τις ατράνταχτες επιστημονικές αποδείξεις υπέρ της.
Την αναμφίβολη υπεροχή της Μεσογειακής Διατροφής στο τρέχων πολυσύνθετο πλέγμα των προτεινόμενων υγιεινών διατροφών, τόνισε και ο διακεκριμένος καθηγητής Διατροφής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ Dr.Walter Willett, επισημαίνοντας τα αποτελέσματα επιδημιολογικών ερευνών που ξεκάθαρα επαναβεβαιώνουν πως, ενώ και άλλες διατροφικές συνήθειες μπορεί να είναι υγιεινές, η μεσογειακή /παραδοσιακή ελληνική διατροφή αποτελεί την κορυφή, την «Rolls Royce» κάθε υγιεινής διατροφής, σχετιζόμενη με καλύτερη υγεία γενικά, αλλά και με μακροζωία και θετικά αποτελέσματα στην έκβαση χρόνιων παθήσεων.
Η διημερίδα όχι μόνο κατάφερε να ενημερώσει το ευρύ κοινό για όλες τις αλήθειες της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής, αλλά και να συνδυάσει όλη αυτήν την έκθεση στην γνώση με την επαφή στα πραγματικά ελληνικά φαγητά και κρασιά με την εξαιρετική βοήθεια διεθνούς φήμης Ελλήνων Αρχιμάγειρων, Μιχάλη Ψιλάκη και Νταϊάνα Κόχυλα. Έτσι, η πρώτη δοκιμή αυτής της έκθεσης οδήγησε στις παλέτες ενός πυράρχου από την Alabama, μιας φοιτήτριας από την Ιαπωνία και μιας γιατρού από τον Καναδά να μην μπορούν να αντισταθούν στις γεύσεις, στα χρώματα, στην υγεία.
Επιπρόσθετο και ζωτικό κομμάτι αυτής της επιτυχίας ήταν το γεγονός πως το πολυπολιτισμικό αυτό κοινό άρχισε σταδιακά να αποκτά συνείδηση των αρχών της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής ως μια ιδέα που θα μπορούν να εφαρμόσουν και στην προσωπική τους ζωή, στο σπίτι, στο σχολείο, στον εργασιακό χώρο.
Τώρα πια το έδαφος είναι ώριμο αρκετά ώστε τα σκήπτρα αυτής της κολοσσιαίας προσπάθειας να περιέλθουν στο χώρο όπου ξεκίνησαν όλα, στην υπέροχη πατρίδα μας. Έφτασε επιτέλους η στιγμή, όπου η παραδοσιακή ελληνική διατροφή κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος, όχι μόνο με ταύτιση απόψεων κορυφαίων καθηγητών και αρχιμάγειρων, αλλά και με μια κολοσσιαία ζήτηση από πλευράς καταναλωτών.
Η ελληνική διατροφή γίνεται μόδα ανά τον κόσμο και ίσως στην καλύτερη στιγμή της, για να μπορέσει να αξιοποιηθεί ως αρωγός στην ανάπτυξη και την έξοδο από την κρίση. Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι περίοδοι κρίσης χαρακτηρίζονται από μεγάλους κινδύνους αλλά και από μεγάλες ευκαιρίες. Ας αδράξει λοιπόν η ίδια η Ελλάδα την μοναδική αυτή ευκαιρία που της δίνεται, και ας γίνει η ίδια η πρέσβειρα που θα βοηθήσει τον κόσμο να ανακαλύψει τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά της ελληνικής γαστρονομίας. Έφτασε η κατάλληλη στιγμή η Ελλάδα να εντυπωσιάσει και προφανέστατα να επωφεληθεί, παντρεύοντας μοναδικά τα ακούσματα, τα χρώματα και τα γραφικά τοπία που πλαισιώνουν μοναδικά τις νοστιμιές της διατροφής μας.
Θεωρούμε λοιπόν πως δυνάμεις από την ίδια την χώρα θα πρέπει να προάγουν την ενίσχυση της εξωστρέφειας και της διεθνοποίησης των ελληνικών προϊόντων, ως αναπόσπαστων συστατικών του πνεύματος της παραδοσιακής ελληνικής διατροφής. Ζωτικής σημασίας για την αναγέννηση της γιγαντιαίας αυτής προσπάθειας, η οποία όχι μόνο θα βοηθήσει οικονομικά, αλλά και θα αναπτερώσει το ηθικό των Ελλήνων, είναι η δημιουργία και η ενίσχυση δικτύων προώθησης ελληνικών προϊόντων. Προς αυτήν την κατεύθυνση, λαμπρότατο παράδειγμα το οποίο όχι μόνο θέτει τις βάσεις αλλά και επιβεβαιώνει την επιτυχία μιας τέτοιας προσπάθειας, προέρχεται από την εταιρία ΥOLENI’S.
Μια ομάδα Ελλήνων επαγγελματιών, οι οποίοι πίστεψαν στις δυνάμεις της ελληνικής διατροφής και πήραν πρώτοι το ρίσκο, δημιουργώντας ένα ηλεκτρονικό κατάστημα με μια μεγάλη ποικιλία ελληνικών μεσογειακών τροφίμων και κρασιών. Η ομάδα της ΥOLENI’S με μεγάλη προσπάθεια βρίσκει αυτά τα προϊόντα, ταξιδεύοντας σε όλη την Ελλάδα για να ανακαλύψει ντόπιους Έλληνες παραγωγούς που θα συμφωνήσουν να γίνουν προμηθευτές πιστοποιημένων ελληνικών αγροτικών προϊόντων ποιότητας.
Εν κατακλείδι, όλα τα πειράματα σε Ελλάδα, Ευρώπη και Αμερική έχουν στεφθεί με πρωτοφανή επιτυχία, οι αποδείξεις της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας είναι ατράνταχτες, η αγορά διψά για οτιδήποτε ελληνικό, ενώ συνάμα η Ελλάδα βρίσκεται σε μια κρίσιμη κατάσταση προσπαθώντας να βρει διεξόδους να αναπνεύσει.
Ήρθε λοιπόν η στιγμή να πιστέψουμε όλοι μαζί στην διατροφή μας, ένα αναπόσπαστο κομμάτι του εθνικού μας πλούτου και να το αξιοποιήσουμε ως περίτρανη απάντηση στην οδυνηρή ελληνική κρίση.
*Στέφανος Κάλης
Ιατρός και Αναπληρωτής Καθηγητής, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, Βοστώνη, ΗΠΑ
Μαρία Κορρέ
Υποψήφια Διδάκτωρ Ιατρικής της Εργασίας και Περιβαλλοντικής Επιδημιολογίας, Σχολή Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, Βοστώνη, ΗΠΑ