«Ὁ ἀγαθὸς ἄνθρωπος ἐκ τοῦ ἀγαθοῦ θησαυροῦ ἐκβάλλει ἀγαθά»

Οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι πολλὲς κατηγορίες ἐκτόξευσαν ἐναντίον τοῦ Ἰησοῦ. Τὸν εἶπαν πλάνο, τὸν εἶπαν υἱὸ τῆς πορνείας, Σαμαρείτη, φάγο καὶ οἰνοπότη. Ἡ πιὸ βαριὰ κατηγορία ὅμως ἦταν πὼς κάνει τὰ θαύματα μὲ τὴν βοήθεια τοῦ σατανᾶ· «οὗτος οὐκ ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια εἰ μὴ ἐν τῷ Βεελζεβούλ, ἄρχοντι τῶν δαιμονίων»[1]. Αὐτὸ ἀνάγκασε τὸν Ἰησοῦ νὰ τοὺς κάνει δριμύτατες παρατηρήσεις· «πῶς δύνασθε ἀγαθὰ λαλεῖν πονηροὶ ὄντες;»[2], δηλαδὴ ἐπειδὴ εἶσθε πονηροί, εἶναι ἀδύνατο νὰ λαλήσετε ἀγαθοὺς λόγους. Ὁ ἀγαθὸς ἄνθρωπος ἀπὸ τὸν ἀγαθὸ θησαυρὸ τῆς καρδιᾶς του βγάζει ἀγαθὰ λόγια. Ἕνας μεγάλος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, ποὺ ἑορτάζει σήμερα, ὁ ἅγιος Νεκτάριος, ἐπειδὴ ἦταν ἐνάρετος ἄνθρωπος, μέσα στὴν καρδιά του εἶχε ἀποθηκεύσει ἀγαθοὺς θησαυρούς, γι᾿ αὐτὸ καὶ ὄχι μόνο μιλοῦσε πάντοτε ἀγαθά, ἀλλὰ καὶ ἔγραφε βιβλία μὲ περιεχόμενο καλό. Ἀπὸ ἕνα ὡραῖο βιβλίο του, ποὺ ἐκδόθηκε πρόσφατα καὶ ἐπιγράφεται «35 ποιμαντικὲς ἐπιστολές», θὰ ἀντλήσουμε σήμερα ὁρισμένα διδάγματα.

Ὁ ἅγιος Νεκτάριος εἶχε μιὰ ὁμάδα ἀνθρώπων, κυρίως γυναικῶν, ποὺ οἱ περισσότερες ἔγιναν μοναχές. Σ᾿ αὐτὲς τὶς μοναχὲς ἢ τὶς ὑποψήφιες μοναχὲς ἔστειλε 35 ἐπιστολές. Ἂς δοῦμε πῶς ζωγραφίζεται ἡ προσωπικότητά του μέσα σ᾿ αὐτές.

Ἀπὸ τὶς ἐπιστολές του τὸ πρῶτο, τὸ ὁποῖο διαπιστώνουμε, εἶναι ἡ διάκριση. Δὲν ἦταν ἄνθρωπος τῶν ἄκρων. Πάντοτε ἔπαιρνε σὰν πρῶτο δεδομένο τὰ ἰδιαίτερα χαρακτηριστικὰ τοῦ ἀνθρώπου. Ἄλλωστε διάκριση εἶναι ἡ ἱκανότητα ἑνὸς πνευματικοῦ νὰ βλέπει τὶς δαιμονικὲς καταστάσεις καὶ τὶς καταστάσεις τῆς χάριτος τοῦ ἀνθρώπου. Νὰ μερικὰ παραδείγματα τοῦ ἁγίου.

Σὲ μιὰ ὑποψήφια μοναχὴ Αἰκατερίνη, ποὺ εἶχε νευρικὲς κρίσεις, τῆς γράφει: «Ἡ αἰτία τοῦ πάθους εὑρίσκεται ἐν σοί. Ὁ πειρασμὸς ἐπωφελεῖται ἀπὸ τὴν ἀδιόρθωτη γνώμη σου καὶ σὲ θλίβει καὶ σὲ ὁδηγεῖ στὴν ἀπελπισία»[3]. Πολλὲς φορές, πράγματι, ἐξ αἰτίας τοῦ ἐγωϊσμοῦ μας, ὁ διάβολος μᾶς πειράζει καὶ μᾶς στεναχωρεῖ. Ταραζόμαστε ἀπὸ τοὺς λογισμούς, λέγει ὁ ἅγιος. Εἶναι χαρακτηριστικὴ ἡ διάγνωση ποὺ ἔκανε ἐδῶ ὁ ἅγιος Νεκτάριος. Γνώριζε καλὰ τὰ πάθη τῆς ψυχῆς, τὶς αἰτίες της καὶ τὴν θεραπεία της.

Σὲ ἄλλη περίπτωση ἀπευθύνεται σὲ μιὰ μοναχὴ Κασσιανή. Γράφει πῶς νὰ γίνεται ἡ προσευχή. Λέγει πὼς ἡ προσευχὴ δὲν εἶναι νὰ διαβάσουμε τὰ γράμματα, δὲν εἶναι ἕνας τύπος προσευχῆς, ἀλλὰ λατρεία· «θέλω νὰ μὴ ἐκτελῆτε τύπον προσευχῆς, ἀλλὰ λατρείαν· διότι ἡ καρδία ἐκ τῆς λατρείας ἱκανοποιεῖται καὶ οὐχὶ ἐκ τῶν τύπων»[4], λέγει χαρακτηριστικά. Ἕνας τυπολάτρης θὰ ἔλεγε πὼς πρέπει νὰ διαβάσουμε ὅλα τὰ γράμματα, γιὰ νὰ εἴμαστε ἐντάξει ἀπέναντι στὸν Θεό. Ὁ ἅγιος Νεκτάριος λέγει τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο· «τὸ ποιὸν τῆς προσευχῆς ἔχει ἀξία κι ὄχι ἡ ποσότητα». Ἕνας σύγχρονος ἅγιος λέγει πὼς ἕνας ἀναστεναγμὸς ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς ἔχει μεγαλύτερη ἀξία ἀπὸ ἕνα κουβᾶ δάκρυα, ποὺ εἶναι συναισθηματικὰ καὶ χωρὶς ἀξία[5].

Ἂς δοῦμε καὶ μιὰ ἄλλη περίπτωση. Ὅ ἅγιος Νεκτάριος εἶχε σὲ μεγάλη ὑπόληψη τὸ ἀγαθὸ τῆς ὑγείας. Πίστευε πὼς ἡ ἄσκηση ἔπρεπε νὰ εἶναι τέτοια, ποὺ δὲν θὰ κατέστρεφε τὴν ὑγεία τοῦ σώματος. Γράφει: «Διὰ χρόνου μακροῦ θὰ φθάσητε εἰς τὴν τελειότητα· μὴ ἐντείνετε πλέον τοῦ μέτρου τὴν χορδήν· μάθετε ὅτι τὸ Θεῖον δὲν ἐκβιάζεται εἰς τὰς δωρεάς του»[6]. Ἡ ἄσκηση νὰ εἶναι μέτρια, οὔτε χαλαρά, ἀλλὰ καὶ οὔτε ἐξουθενωτική. Γι᾿ αὐτὸ συνιστοῦσε στὶς μοναχὲς νὰ παίρνουν τακτικὰ τὰ φάρμακά τους, ὅταν ἀρρωσταίνουν[7]. Ὑπῆρχε περίπτωση ποὺ τὶς συνιστοῦσε νὰ τρῶνε καὶ λίγο περισσότερο καὶ νὰ πίνουν λίγο κρασὶ τὸν χειμῶνα, γιὰ νὰ μὴν ἀρρωστήσουν[8]. «Ἡ ὑπερβολὴ εἶναι πάθος καὶ προέρχεται ἐκ τοῦ ἀντιπάλου»[9]. Ἐνῶ ὁ ἴδιος ἦταν τέλειος ἀσκητής, ἐν τούτοις ἦταν ἐπιεικὴς στὶς σωματικὲς ἀδυναμίες τῶν πνευματικῶν του παιδιῶν.

Ἂς δοῦμε καὶ μιὰ τελευταία περίπτωση. Ὁ ἅγιος τὰ πνευματικά του παιδιὰ δὲν τὰ θεωροῦσε ὀπαδούς του, οὔτε καὶ τὰ ἀγαποῦσε συναισθηματικὰ καὶ μὲ κοσμικὸ πνεῦμα. Γράφει: «Ἐγώ, ἀγαπηταί, ἀγαπῶ ὑμᾶς, οὐχὶ διότι μὲ ἀγαπᾶτε, ἀλλὰ διότι ἀγαπᾶτε τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν»[10]. Ὁ κρίκος ποὺ συνδέει τὸν πνευματικὸ πατέρα μὲ τὰ παιδιά του, γράφει ὁ ἅγιος Νεκτάριος, εἶναι ἡ κοινὴ ἀγάπη πρὸς τὸν Χριστό[11]. Ὁ ἅγιος δὲν ἤθελε νὰ ἐκδηλώνουν στὸ πρόσωπό του οἱ ἄνθρωποι ἐκδηλώσεις καὶ ἀγάπες συναισθηματικές, ἀλλὰ τὴν θεία ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. «Ἀδυνατῶ νὰ ἔχω εἰς τὴν καρδίαν μου δύο ἀγάπας, μίαν θείαν καὶ μίαν ἀνθρωπίνην»[12]. Ἐφάρμοσε ὁ ἅγιος τὸν λόγο τοῦ Κυρίου, «οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν»[13]. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἦταν ἄριστος ποιμένας.

Σᾶς ἀνέφερα ἐλάχιστες περιπτώσεις τῆς σοφῆς διακρίσεως τοῦ ἁγίου Νεκταρίου, ὅπως τὶς πληροφορούμαστε ἀπὸ τὶς ἐπιστολές του. Ἦταν κοντὰ στὸν Θεό.

Λέγει ὁ Μέγας Ἀντώνιος πὼς ὑπάρχουν μερικοί, ποὺ κομματιάζουν τὰ σώματά τους στὴν ἄσκηση, κι ὅμως εἶναι μακρὰν τοῦ Θεοῦ[14]. Ἡ διάκριση εἶναι ἐπισημώτατο χάρισμα τοῦ ἁγίου Πνεύματος.

Αὐτὸ πρέπει πολὺ νὰ μᾶς προβληματίσει, γιατὶ πολλοὶ ἀπὸ μᾶς στὴν πνευματικὴ ζωὴ δὲν ξέρουμε τί μᾶς γίνεται. Μόνοι μας κανονίζουμε τὸν ἑαυτό μας. Ἐμεῖς ἀποφασίζουμε νὰ νηστεύσουμε ὅποτε θέλουμε, ἐμεῖς προσευχόμαστε ὅποτε θέλουμε, ἐμεῖς δίνουμε ἄφεση ἁμαρτιῶν στὸν ἑαυτό μας. Ἔχουμε γίνει γέροντες τοῦ ἑαυτοῦ μας. Χρειάζεται νὰ βροῦμε ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ, κάποιον πνευματικὸ καὶ ἐκεῖ νὰ ὑποτάξουμε τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ ταπεινώσουμε τὸν ἐγωϊσμό μας. Ὅλοι μας ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ συμβουλές, γιὰ νὰ μὴν κάνουμε ὑπερβολὲς καὶ πέσουμε ἔξω.

Ἀκόμη καὶ οἱ πνευματικοὶ ὁδηγοί μας, οἱ γεροντάδες μας, ὀφείλουν νὰ ἔχουν πρότυπο τοὺς ἁγίους, ὅπως ἦταν ὁ ἅγιος Νεκτάριος. Ὁ Θεὸς ἔβαλε ποιμένες ὄχι γιὰ νὰ κάνουν τοὺς ἀνθρώπους ὀπαδούς τους, ἀλλὰ πιστοὺς χριστιανοὺς μέσα στὴν μάνδρα τῆς Ἐκκλησίας.

Χρειαζόμαστε ἁγίους, σὰν τὸν ἅγιο Νεκτάριο, ποὺ θὰ βλέπουν τὶς ἀσθένειες καὶ τὶς ἀδυναμίες τῶν ἀνθρώπων καὶ μὲ διάκριση θὰ τὶς θεραπεύουν. Ἄνθρωποι σὰν τὸν ἅγιο Νεκτάριο, εἶναι εὐλογία γιὰ τὸν κόσμο. Ἡ διάκριση ἔρχεται σ᾿ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν ταπείνωση.

Ἂς εὐχηθοῦμε καὶ ἐμεῖς νὰ φωτισθοῦμε ἀπὸ ἁγίους ἀνθρώπους καὶ ὁ Θεὸς νὰ ἀναδείξει διακριτικοὺς ποιμένες στὴν Ἐκκλησία του, σὰν τὸν ἅγιο Νεκτάριο, ὥστε νὰ βρίσκουν οἱ ἄνθρωποι τὴν σωτηρία τους. Ἀμήν.

 

μ. Θ.

 

[1]. Μτθ. 12, 24.

[2]. Μτθ. 12, 34.

[3]. Βλ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, 35 Ποιμαντικὲς ἐπιστολές, Ἐκδόσεις «ΥΠΑΚΟΗ», 1993, σ. 59: «Ἡ αἰτία τοῦ πάθους εὑρίσκεται ἐν σοί, ὁ δὲ πειρασμὸς ἐπωφελεῖται τὴν πάθησίν σου καὶ σὲ θλίβει, ἀποδίδων ὅλην τὴν ἐκ τῆς ὑστερικῆς σου καταστάσεως νευροπάθειαν εἰς τὴν ἀδιόρθωτόν σου γνώμην, καὶ σὲ ὠθεῖ εἰς ἀπελπισίαν».

[4]. Νεκταρίου Πενταπόλεως, ὅ.π., σ. 77.

[5]. Διονυσίου Τάτση, Ἀθωνικὸν Ἡμερολόγιον, Ἐκδόσεις Ὀρθοδόξου Τύπου, Ἀθῆναι 1988, σ. 59.

[6]. Νεκταρίου Πενταπόλεως, ὅ.π., σ. 62.

[7]. Βλ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, ὅ.π., σ. 62: «Συμβουλεύω τῇ Κασσιανῇ, νὰ φροντίζῃ περὶ τῆς ὑγείας της καὶ νὰ λαμβάνῃ τακτικῶς τὰ φάρμακά της πρὸς ἐντελῆ θεραπείαν της».

[8]. Βλ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, ὅ.π., σ. 105: «Θέλω νὰ τρώγητε συνεχῶς ρεβίνθια καὶ σκόρδα καὶ κρόμμυα ὅλαι καὶ νὰ πίνητε καὶ ὀλίγον κρασὶ καὶ τὸ πρωῒ μετὰ τὴν Ἐκκλησίαν ὀλίγην ρακήν, τώρα τὸν χειμῶνα, διὰ νὰ ἀναπληρῶται ἡ ἀπολεσθεῖσα θερμότης τοῦ σώματός σας».

[9]. Νεκταρίου Πενταπόλεως, ὅ.π., σ. 63.

[10]. Νεκταρίου Πενταπόλεως, ὅ.π., σ. 150.

[11]. Βλ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, ὅ.π., σ. 151: «Ὁ κρίκος, ὁ συνδέων ἡμᾶς ἦτο ἡ κοινὴ πρὸς τὸν Χριστὸν ἀγάπη».

[12]. Νεκταρίου Πενταπόλεως, 35 Ποιμαντικὲς ἐπιστολές, Ἐκδόσεις «ΥΠΑΚΟΗ», 1993, σ. 151.

[13]. Μτθ. 6, 24.

[14]. Βλ. Παλλαδίου Ἑλενοπόλεως, Ἀποφθέγματα τῶν ἁγίων καὶ ὁσίων πατέρων, PG65, 77B: «Εἶπε πάλιν, ὅτι Εἰσί τινες κατατρίψαντες τὰ ἑαυτῶν σώματα ἐν ἀσκήσει, καὶ διὰ τὸ μὴ ἐσχηκέναι αὐτοὺς διάκρισιν, μακρὰν τοῦ Θεοῦ γεγόνασιν».

Θα χαρούμε να ακούσουμε τις σκέψεις σας

Αφήστε ένα σχόλιο

Το Ρωμαίικο
Logo

Ραδιόφωνο του Ρωμαίικου