Η νηστεία έχει αναμφίβολα μεγάλη θρησκευτική αξία αλλά παράλληλα είναι ευεργετική για την υγεία μας όταν γίνεται με το σωστό τρόπο.
Το βασικότερο γνώρισμα της σαρακοστιανής νηστείας είναι η πλήρης αποχή από τα ζωικά προϊόντα. Κρέας, πουλερικά, ψάρια αυγά και γαλακτοκομικά τίθενται εκτός διαιτολογίου. Στον αντίποδα τη θέση τους καταλαμβάνουν τα όσπρια, τα θαλασσινά (μαλάκια και οστρακόδερμα) και αυξάνεται η κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και ξηρών καρπών. Ταυτόχρονα εισάγονται στο διαιτολόγιο τρόφιμα όπως το ταχίνι και ο χαλβάς των οποίων η κατανάλωση δεν είναι ιδιαίτερα συχνή σε άλλες περιόδους.
Με μια γρήγορη ανασκόπηση θα λέγαμε πως με την κατάργηση των ζωικών προϊόντων μειώνεται δραστικά η πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών που αναμφισβήτητα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία των ενηλίκων όσο και των παιδιών. Μείωση της πρόσληψης κορεσμένου λίπους συνεπάγεται τις περισσότερες φορές μείωση των επίπεδων των λιπιδίων στο αίμα δηλαδή της χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Αναλογιζόμενοι πως τα παιδιά στη σημερινή εποχή εμφανίζουν και αυτά υψηλές τιμές λιπιδίων σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες το αποτέλεσμα αυτό κρίνεται ως ιδιαίτερα θετικό.
Ταυτόχρονα την περίοδο της νηστείας αυξάνεται η πρόσληψη οσπρίων. Τα όσπρια αποτελούν την καλύτερη πηγή πρωτεϊνών από τα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Είναι τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες γεγονός που τα καθιστά πολύτιμα για την ομαλή λειτουργία του εντέρου. Περιέχουν επίσης βιταμίνες του συμπλέγματος Β, καροτίνη, βιταμίνη Ε και σημαντικές ποσότητες καλίου και ιχνοστοιχείων. Πολλές έρευνες τα κατατάσσουν ως την καλύτερη προστατευτική ασπίδα του ανθρώπου κατά των σύγχρονων απειλών όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος. Η αυξημένη κατανάλωση τους έχει συσχετισθεί με χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης αλλά και μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης συγκεκριμένων μορφών καρκίνου όπως ο καρκίνος του παχέος εντέρου. Θα κρίναμε λοιπόν την αυξημένη κατανάλωση οσπρίων ως ιδιαίτερα θετική για την υγεία των παιδιών αλλά και των ενηλίκων.
Κατά την περίοδο της νηστείας η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών αυξάνεται. Η αυξημένη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών συνεπάγεται και μεγαλύτερη πρόσληψη ευεργετικών για την υγεία ουσιών όπως η βιταμίνη C, τα φλαβονοειδή, τα καροτινοειδή, το λυκοπένιο και το σελήνιο. Οι ουσίες αυτές έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες που βοηθούν διάφορα συστήματα του οργανισμού μας. Βοηθούν το καρδιαγγειακό και το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου και βελτιώνουν τις πνευματικές ικανότητες.
Οι ιδιότητες τους είναι επίσης ευεργετικές και για την όψη του δέρματος και των μαλλιών. Οι φυτικές ίνες που επίσης βρίσκονται σε μεγάλη ποσότητα στα φρούτα και τα λαχανικά είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες για το γαστρεντερικό μας σύστημα.
Τα θαλασσινά και τα ψάρια που καταναλώνονται κατά τη νηστεία είναι ψηλής διατροφικής αξίας. Είναι τρόφιμα πλούσια σε πρωτεΐνες, οπότε εν μέρη υποκαθιστούν το κρέας. Περιέχουν ταυτόχρονα ω-3 λιπαρά οξέα, τα λεγόμενα «καλά λιπαρά», συμβάλλοντας έτσι στην καλή λειτουργία του καρδιαγγειακού και του ανοσοποιητικού συστήματος. Παράλληλα είναι πλούσια σε βιταμίνες του συμπλέγματός Β και συνεπώς βοηθούν στο νευρικό σύστημα και στην πνευματική εγρήγορση.
Πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν μπορούν να νηστέψουν το παιδί τους και από ποια ηλικία. Τόσο οι διατροφολόγοι, όσο και οι παιδίατροι και οι κληρικοί, αναφέρουν πώς ένα μωρό δεν χρειάζεται να νηστέψει μέχρι και την ηλικία των 6 ετών. Από εκείνη την ηλικία και μετά ένα παιδί αν θέλει μπορεί να νηστέψει μαζί με τους γονείς του χωρίς όμως να στερηθεί το γάλα ενώ τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, μπορούν να διακόψουν το γάλα για εκείνες τις ημέρες, αναπληρώνοντάς το όμως μέσα από τροφές που είναι πλούσιες σε ασβέστιο.
Έτσι λοιπόν, κατά την περίοδο της νηστείας χωρίς να σας λείψουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά θα πρέπει:
α. Να καταναλώνετε φρούτα και λαχανικά τη συγκεκριμένη περίοδο. Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν βιταμίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες που προστατεύουν τα κύτταρά μας.
β. Λόγω αποχής από το κρέας, το ψάρι και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, η πρόσληψη πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας που περιέχει όλα τα απαραίτητα αμινοξέα είναι πολύ χαμηλή για αυτό θα πρέπει να συνδυάζετε καταλλήλως φυτικές πηγές πρωτεϊνών όπως τα όσπρια με τα δημητριακά (π.χ. φακές με ρύζι, φασόλια με κριθαράκι κοκ).
γ. Θα πρέπει να καταναλώνετε θαλασσινά 2 φορές την εβδομάδα οπωσδήποτε.
δ. Θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη έμφαση σε τρόφιμα που περιέχουν ασβέστιο, όπως το μπρόκολο, το λάχανο, τους ξηρούς καρπούς και τα όσπρια καθώς τα κάθε αυτού γαλακτοκομικά αποφεύγονται.
Αν δώσετε προσοχή σε όσα αναφέρονται παραπάνω και κάνετε σωστούς συνδυασμούς κι επιλογές τροφών, η νηστεία μπορεί να είναι ασφαλής διατροφικά τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά.
*ΕΙΔΙΚΟΣ ΝΕΦΡΟΛΟΓΟΣ, ΓΕΝ. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΔΕΣΣΑΣ
