Η Ορθοδοξία απλώνεται σήμερα επί της γης ως ένας πελώριος νοητός σταυρός, από τον Αρκτικό κύκλο της χώρας των Εσκιμώων ως το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας και από την Κορέα μέχρι την Ιβηρική Χερσόνησο. Έχει ζώσα παρουσία και δράση στην Αφρική, Ασία, Αμερική, Αυστραλία και φυσικά στην Ευρώπη.
Ελπιδοφόρο είναι το μήνυμα ότι στην Ορθοδοξία προσέρχονται από εικοσαετίας, ολοένα και περισσότερο άτομα του Τρίτου Κόσμου, παρά το γεγονός ότι στις χώρες αυτές η παρουσία της Καθολικής Εκκλησίας υπάρχει αιώνες πριν.
Όταν λέμε Ορθοδοξία, εννοούμε την Εκκλησία στην οποία ο κάθε άνθρωπος – πιστός μαθαίνει να αγαπά και να γίνεται ελεύθερος και όχι δέσμιος. Ο εκλιπών Γέρων Χαλκηδόνας Μελίτων θέλοντας να υπογραμμίσει την ελευθερία του Θεού, χρησιμοποιούσε συχνά τη Βίβλο στο κεφάλαιο της Δημιουργίας λέγοντας ότι ενώ ο Θεός με προστακτική φωνή του ενός προσώπου, δημιούργησε τα πάντα, φως, ύδατα, ξηρά, χρησιμοποιώντας το «Γεννηθείτω», όταν έφτασε στη Δημιουργία του ανθρώπου το «γεννηθείτω» αντικαθίσταται με ένα εκπληκτικό «Ποιήσομεν άνθρωπον». Αυτός ο πληθυντικός δηλώνει την ελεύθερη θέλησή Του.
Όλη αυτή η θεολογική στάση και ζωή κατάφερε να διαφυλαχθεί και να διατηρηθεί κατά το Ελληνοκρατούμενο Βυζάντιο. Η φιλοσοφία, η νομική επιστήμη, η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική, οι τέχνες και οι ανακαλύψεις εξελίχθηκαν φυσιολογικά.
Η προσφορά στην Ελλάδα
Στον Ελλαδικό χώρο η Ορθοδοξία δια της εκκλησίας, πρόσφερε δύο μεγάλες υπηρεσίες:
- Τη διαφύλαξη της γλώσσας.
- Τη διαφύλαξη της γης.
Η διαφύλαξη της γλώσσας δεν έγινε μόνο με το θρυλικό κρυφό σχολείο, το οποίο οι σύγχρονοι παραχαράκτες της Ιστορίας αμφισβητούν, αγνοούντες και αυτήν ακόμη την γραπτή εγκύκλιο του Πατριάρχου Γενναδίου Σχολαρίου, η οποία συνιστά την ίδρυση των σχολείων αυτών. Η διαφύλαξη και διάσωση της Εθνικής μας γλώσσας έγινε κυρίως με τη Θεία Λειτουργία κατά Κυριακή όπου από την Τραπεζούντα μέχρι το Δυρράχιο και από την Κύπρο μέχρι τις Παραδουνάβιες Χώρες, ακουγόταν απ’ άμβωνος η ελληνική γλώσσα. Και αποτελεί μοναδικό φαινόμενο και ασφαλώς χωρίς παγκόσμιο προηγούμενο ότι ένας λαός διάσπαρτος και στερούμενος συστηματικής παιδείας ακούει, μαθαίνει και αποστηθίζει τα γράμματα της Εκκλησίας. Το θαυμαστό είναι ότι ο απαίδευτος λαός ενεκολπώθη την γλώσσα αυτή όχι μόνο ως εθνική αλλά και ως πνευματική και ηθική διδασκαλία.
Το άλλοι μεγάλο επίτευγμα είναι η διαφύλαξη της εθνικής γης. Ο μόνος τρόπος για να μην πέσει το χωραφάκι του αγρότη στα χέρια του κατακτητή ήταν να το δωρίσει στην Εκκλησία. Οι δωρεές ήταν πάμπολλες ως Εθνική Τράπεζα. Όταν το μικρό κομμάτι της άλλοτε μεγάλης Ελλάδος απελευθερώθηκε μετά την επανάσταση του 1821, η Εκκλησία κατείχε τα ¾ της γης.
Μια άλλη συμβολή της Ορθοδοξίας δια της Εκκλησίας είναι η πρωτοβουλία της στην οργάνωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κατά την Τουρκοκρατία. Τα περί Δημογεροντίας και Προκρίτων είναι αποκλειστικό έργο της Εκκλησίας. Αυτή οργάνωσε τα τοπικά συμβούλια, τα οποία με την πάροδο του χρόνου κατόρθωσαν να αποσπαστούν από την Τουρκική διοίκηση, ρυθμίζοντας έτσι όλες τις αστικές υποθέσεις των Ρωμιών. Με τον τρόπο αυτό συγκρατήθηκε ο κοινωνικός ιστός, διατηρήθηκαν ζωντανά τα ήθη και τα έθιμα της φυλής και το Γένος βρήκε στη τοπική του αυτοδιοίκηση την εθνική του έκφραση.
Ο νέος ρόλος
Το πλήρωμα των Ορθοδόξων πιστών είναι 250 εκατομμύρια και άνω. Ο κύριος όγκος των Ορθοδόξων Χριστιανών βρίσκεται στη Ρωσία και τα Βαλκάνια. Ο γεωγραφικός και γεωπολιτικό χώρος, στον οποίο ζουν και εκφράζονται οι Χριστιανοί αυτοί, αποτελεί το επίκεντρο εξελίξεων που θα διαρκέσει μία τουλάχιστον γενεά. Στα προσεχή επομένως 30 χρόνια η Ορθοδοξία καλείται να παίξει πρωταρχικό ρόλο μετά την κατάρρευση πλέον του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Στη μεγάλη οικογένεια των 250 και πλέον εκατομμυρίων Ορθοδόξων, το δικό μας γένος αριθμεί περί τα 15-16 εκατομμύρια ψυχές. Το σημαντικό αυτό ποσοστό σε αριθμό ομοδόξων και ομοεθνών Χριστιανών, έχοντας κορυφή και οδηγό το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην επίλυση των σύγχρονων προβλημάτων και μάλιστα από θέσεως ισχύος.
Η μουσουλμανική απειλή
Μια ιδιαίτερη και δύσκολη απειλή, πέραν των προβλημάτων που αναφέρθηκαν, επιφορτώνεται η Ορθοδοξία. Έχει να υψώσει φωνή έναντι του Μουσουλμανικού Θρησκευτικού Κινήματος, το οποίο με φανατισμό και προκλητικότητα εμφανίζεται όχι μόνο στο Βαλκανικό και Μεσογειακό χώρο, αλλά εισβάλλει κυριολεκτικά μέσα στην καρδιά της ΕΟΚ και δρα ανεμπόδιστα στη Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία.
Στο μουσουλμανικό αυτό τόξο, του οποίου τα χαρακτηριστικά είναι ο φανατισμός και η βία, η Ορθοδοξία πρέπει να αντιτάξει τείχος όπως το Βυζάντιο-Ρωμανία υπήρξε προμαχώνας για την Ευρώπη επί 1000 χρόνια αποκρούοντας τους βαρβάρους από το να την κατακτήσουν.
Όσο οι χριστιανικοί λαοί συνειδητοποιήσουν τον κίνδυνο γρηγορότερα, τόσο η Ορθοδοξία θα παίξει τον ιστορικό ρόλο που της αντιστοιχεί και της αξίζει. Ο τρόπος ζωής που κομίζει είναι η ελπίδα που αναζητούν οι λαοί σήμερα.