«Δανείζει τὸν Θεὸ αὐτὸς ποὺ ἐλεεῖ τὸν φτωχὸ», λέει ἡ χριστιανικὴ ῥήση καὶ δυστυχῶς ὅσο ἁπλὴ εἶναι στὰ λόγια τόσο δύσκολη εἶναι στὴν πράξη. Μία ἐσωτερικὴ ἀναζήτηση γιὰ τὸν καθέναν μας καὶ εὔκολα ἐπιβεβαιώνεται τὸ πόσο «δύσκολο» εἶναι γιὰ τὸν ἄνθρωπο νὰ ἐλεῆ τὸν πλησίον του.
Ε ὐ τ υ χ ῶ ς γιὰ τὴν Πατρίδα μας καὶ ὄχι μόνο, ἡ προαναγραφόμενη χριστιανικὴ ῥήση δὲν ἔμεινε κενὸ γράμμα γιὰ κάποιους, οἱ ὁποῖοι μένοντας κι ἄγαμοι ἀκόμη γιὰ νὰ μὴν ἐλαττωθῆ ἡ περιουσία τους, ἔδωσαν ὅ,τι εἶχαν καὶ δὲν εἶχαν (καὶ δὲν ἦταν λίγα) στὴν Πατρίδα τους εἴτε γιὰ νὰ ἐνισχυθῆ ὁ ἐθνικοαπελευθερωτικὸς ἀγῶνας τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τοὺς κατὰ καιροὺς κατακτητές, εἴτε γιὰ νὰ δημιουργηθοῦν Δημοτικὰ Σχολεῖα, Γυμνάσια, Τεχνικὲς Σχολές, Πανεπιστήμια, Νοσοκομεῖα, νὰ προικισθοῦν ἄπορες νέες, νὰ βοηθηθοῦν ἄρρωστοι, νὰ γίνουν δρόμοι, δημόσια κτίρια καὶ γέφυρες, ποὺ μέχρι σήμερα χρησιμοποιοῦνται καὶ τόσα ἄλλα εὐεργετήματα.
Καὶ αὐτοὶ δὲν ἦσαν ἄλλοι ἀπὸ τοὺς ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ, ξεχωριστὴ μερίδα τῶν ὁποίων ἀποτελοῦν οἱ Η Π Ε Ι Ρ Ω Τ Ε Σ Ε Υ Ε Ρ Γ Ε Τ Ε Σ.
Ἀπὸ τὴν Ἤπειρο, σύμφωνα μὲ τὴν ἐφημερίδα Ἡμερησία καὶ στὸ ἔντυπο ποὺ κυκλοφόρησε μὲ τίτλο «Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΕΥΕΡΓΕΤΩΝ – ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ», προέρχονται οἱ περισσότεροι ἐθνικοὶ εὐεργέτες (πάνω ἀπὸ σαράντα) καὶ ἀνάμεσα στὶς «εὐεργετομάννες» περιοχὲς ἐξέχουσα θέση κατέχει τὸ Μέτσοβο.
Αὐτὸ ποὺ σήμερα θαυμάζουμε καὶ καυχόμαστε, αὐτὸ ποὺ κι ἐμεῖς μὲ τὴν σειρὰ μας χρησιμοποιοῦμε, καλὸ εἶναι νὰ ξέρουμε σὲ ποιοὺς «ἀνήκει», ἀπὸ ποῦ προέρχεται καὶ γιατί μᾶς δόθηκε.
Ἡ σκιαγράφηση τοῦ Ἠπειρώτη Εὐεργέτη κατὰ τὸν 19ο αἰῶνα
Ἡ τραχύτητα τῆς Ἠπειρωτικῆς γῆς, οἱ δυσκολίες ἐπιβίωσης καὶ κυρίως ἡ σκλαβιὰ τῆς Ὑπόδουλης Ἑλλάδας ἀπὸ τὸν Τουρκικὸ ζυγό, μὲ τὰ ὅσα δεινὰ ἐπέφερε στὸν τόπο, ἦσαν οἱ πιὸ βασικοὶ λόγοι ποὺ ὁδήγησαν ἀρκετοὺς Ἠπειρῶτες στὴν ξενιτειά.
Ἐκεῖ ὡς ὑπάλληλοι στὴν ἀρχὴ οἱ περισσότεροι ἀπὸ αὐτοὺς μία ποὺ δὲν κουβαλοῦν πατρικὲς περιουσίες μαζί τους κι ἀργότερα ὡς ἰδιοκτῆτες μεγάλων ἐμπορικῶν καὶ τραπεζικῶν οἴκων δημιουργοῦν μεγάλες περιουσίες. Συμμετέχουν ἐνεργά στά πολιτικά δρώμενα τῶν «νέων πατρίδων» τους καί καταλαμβάνουν ἀρκετές φορές σημαντικά πολιτικά ἀξιώματα.
Ἡ ἀγάπη τόσο γιὰ τὴν ἰδιαίτερη Πατρίδα τους, ὅσο καὶ γιὰ τὴν Ἑλλάδα γενικότερα ὄχι μόνο δὲν σβήνει, ἀλλὰ φουντώνει καὶ μεγαλουργεῖ.
Ἡ ψυχὴ τους πάλλεται ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία νὰ βοηθήσουν τὸ νεοσύστατο Ἑλληνικὸ Κράτος ὄχι μόνο μετὰ τὸν θάνατό τους, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ζωή τους.
Διαθέτουν τεράστια χρηματικὰ ποσὰ γιὰ τὴν Παιδεία καὶ τὸν πολιτισμό, γιατί πιστεύουν πὼς αὐτὰ τὰ δύο θὰ ἀποτελέσουν τὴν ὁδὸ γιὰ νὰ βγῆ ἡ Πατρίδα μας ἀπὸ κάθε τί κακό, ποὺ ἄφηνε πάνω της ἡ μακρόχρονη σκλαβιά. Δὲν εἶναι τυχαῖο πὼς μὲ δαπάνες τῶν Ἠπειρωτῶν Εὐεργετῶν δημιουργήθηκαν, ἀλλὰ καὶ ἐνισχύθηκαν οἰκονομικὰ μὲ τεράστια ποσὰ τὸ Ζάππειο Μέγαρο, ἡ Ἀκαδημία, τὸ Μετσόβειο Πολυτεχνεῖο, τὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν, τὸ Ἀστεροσκοπεῖο, τὸ Παναθηναϊκὸ Στάδιο, ἡ Ἐθνικὴ Βιβλιοθήκη, ἡ Ῥιζάρειος Σχολή, τὸ Ἐθνικὸ Ἀρχαιολογικὸ Μουσεῖο, ὁ Βοτανικὸς Κῆπος, ἡ Ζωσιμαία Σχολὴ καὶ ἄλλα.
Ταυτόχρονα μὲ γενναῖες δωρεὲς συμβάλλουν τὰ μέγιστα στὴν ἀσφάλεια καὶ στὴν εὐημερία τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους. Ἡ λειτουργία τῆς Ἐθνικῆς Τράπεζας τῆς Ἑλλάδος, τὸ θωρηκτὸ Ἀβέρωφ, τὸ ὁποῖο λειτουργεῖ καὶ ὡς Σχολὴ Ναυτικῶν Δοκίμων, οἱ φυλακὲς Ἀβέρωφ, ἡ Σχολὴ Εὐελπίδων, τὸ Νοσοκομεῖο Χατζηκώστα ἀποτελοῦν χειροπιαστὰ δείγματα τῆς ἐθνικῆς προσφορᾶς τῶν Ἠπειρωτῶν Εὐεργετῶν.
Παράλληλα, δείχνοντας σεβασμὸ καὶ ἀγάπη πρὸς τὸν τόπο ποὺ τοὺς φιλοξενεῖ καὶ ποὺ τοὺς ἐπιτρέπει νὰ ἀναπτυχθοῦν οἰκονομικὰ καὶ νὰ δραστηριοποιηθοῦν πολιτικὰ μακριὰ ἀπὸ τὴν Ἑλλάδα, προβαίνουν σὲ πλῆθος δωρεῶν.
Πόλεις ὅπως ἡ Ἀλεξάνδρεια τῆς Αἰγύπτου, ἡ Βουδαπέστη, ἡ Ὀδησσός, τὸ Βουκουρέστι, ἡ Βιέννη γνωρίζουν μέσα ἀπὸ δωρεὲς τὴν μεγαλωσύνη καὶ ἐκτίμηση τῶν ἀνθρώπων ποὺ «φιλοξενοῦν».
Τὸ Ἀβερώφειο Παρθεναγωγεῖο, τὸ Ἑλληνικὸ Ἀλληλοδιδακτικὸ Σχολεῖο, ἡ Τοσιτσιαία Δημοτικὴ Σχολή, ὅπου σήμερα στεγάζεται τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο στὴν Ἀλεξάνδρεια, τὸ Τοσίτσειο Ἑλληνικὸ Νοσοκομεῖο στὴν ἴδια πόλη τῆς Αἰγύπτου, τὰ Ζάππεια Παρθεναγωγεῖα Κωνσταντινουπόλεως, περίλαμπροι Ναοὶ στὴν Αἴγυπτο, στὴν Ρουμανία, στὴν Ῥωσσία, στὴν Αὐστρία, ἡ πασίγνωστη γέφυρα ποὺ ἑνώνει τὶς πρώην Βούδα καὶ τὴν Πέστη, τὴν σημερινὴ Βουδαπέστη, ἡ χρηματοδότηση Ἐμπορικῆς Σχολῆς καὶ τῆς Ἀκαδημίας τῆς Βιέννης εἶναι μερικὰ δείγματα τῶν δωρεῶν, ποὺ ἔκαναν οἱ Ἠπειρῶτες Εὐεργέτες.
Τὸ φαινόμενο αὐτὸ τῆς πολλαπλῆς εὐεργεσίας, χωρὶς ὅρια καὶ τέλος, γνωστῆς ἐπίσης καὶ ὡς Ἠπειρωτικὴ Εὐποιΐα ξεκίνησε ἀπὸ τὴν Βενετία, ἐξέχον ἐμπορικὸ καὶ πολιτιστικὸ κέντρο κατὰ τὸν 16ο αἰῶνα.
Σύμφωνα μάλιστα μὲ τὶς ἐκδόσεις «ΗΠΕΙΡΟΣ – 400 Χρόνια Ἑλληνικῆς Ἱστορίας καὶ Πολιτισμοῦ» τῶν ἐκδόσεων «Ἐκδοτικὴ Ἀθηνῶν Α.Ε. – Ἀθήνα 1997» ἡ Ἠπειρωτικὴ Εὐποιΐα, ἡ ὁποία ἄρχισε νὰ ἐκδηλώνεται στὰ τέλη τοῦ 16ου αἰ. γεννήθηκε στὴν Βενετία, ἀνδρώθηκε στὴν Ῥωσσία καὶ ἤκμασε στὴν Αἴγυπτο.
Τέλος ἄξιο παρατήρησης στὴν δράση τῶν Ἠπειρωτῶν Εὐεργετῶν, ποὺ ἔζησαν κατὰ τὸν 18ο αἰ. καὶ ἀρχὲς τοῦ 19ου, ἀποτελοῦν τὰ ἑξῆς δύο στοιχεῖα:
– ἀρκετοὶ ἀπὸ τοὺς Εὐεργέτες κατάγονται ἀπὸ χωριὰ τῆς Βορείου Ἠπείρου, ἀναπόσπαστο κομμάτι τῆς Ἠπειρωτικῆς καὶ κατ᾿ ἐπέκταση τῆς Ἑλλαδικῆς γῆς. Ἔτσι ἁπλόχερα δωρίζουν τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς περιουσίας τους στὴν μητέρα Ἑλλάδα.
– εὐεργετοῦν καὶ δωρίζουν τὴν περιουσία τους ἀνιδιοτελῶς χωρὶς ἴχνος τοπικισμοῦ. Δίδουν ἀμύθητα γιὰ τὴν ἐποχὴ τους ποσὰ γιὰ τὸν Ἑλληνισμὸ στὸ σύνολό του, γιὰ τὸν τόπο ποὺ κατοικοῦν καὶ φυσικὰ γιὰ τὴν ἰδιαίτερη Πατρίδα τους.
*(Ἠ συλλογή, ἡ ἐπιμέλεια καὶ παρουσίαση τῶν στοιχείων ἀνήκει στόν Δημ. Μ. Μαλάμη – Εἰδικὸ Γραμματέα τοῦ Συλλόγου Ἠπειρωτῶν Κοζάνης).
Σχόλιο: Ὑπάρχουν μιμητὲς τους σήμερα;