Ποιοι υπήρξαν οι Νεομάρτυρες; Για την Ορθόδοξη Εκκλησία ως Νεομάρτυρες θεωρούνται και ονομάζονται: «όλοι εκείνοι οι χριστιανοί, άνδρες και γυναίκες, κληρικοί και λαϊκοί, οι οποίοι στα υστεροβυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια, δηλαδή ήδη από τον ιβ´ αιώνα και καθόλη τη διάρκεια της οθωμανοκρατίας, η οποία σε πολλές περιοχές των άλλοτε βυζαντινών εδαφών εκυριάρχησε και πολύ προ του 1453 (άλωση της Κωνσταντινουπόλεως), υπέμειναν φρικτά και πολυποίκιλα μαρτύρια και βασανιστήρια για να εξωμόσουν και να γίνουν αρνησίθρησκοι.
Αφού δε υπέστησαν απηνείς διωγμούς, τα πάνδεινα και τα φρικοδέστατα χριστομίμητα μαρτύρια, ομολόγησαν την καλήν ομολογίαν της εις Χριστόν σταυρωθέντα και Αναστάντα πίστεως, προτιμήσαντες όχι την ατιμασμένη επίγεια ζωή του αρνησίθρησκου, αλλά τον αιμάτινο ως πορφύρα αμάραντο στέφανο του μαρτυρίου της δόξης του Χριστού. Την πίστη τετηρήκασι, τον δρόμον τετελέκασι, λαμβάνοντας το έπαθλο της αιωνίου ζωής εν Χριστώ τω Θεώ».
Αυτούς τους μάρτυρες η Εκκλησία αναγνωρίζει, τιμά και ονομάζει Νεομάρτυρες για να διακρίνονται από τους μάρτυρες της Αρχαίας Εκκλησίας.
«Ακολουθία των Νεομαρτύρων»
Στο Υμνολογικό κείμενο της «Ακολουθίας των Νεομαρτύρων», την οποία συνέθεσε ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, και συγκεκριμένα στο τροπάριο του Δοξαστικού (Ήχος δ´) ψάλλει η Ορθόδοξη Εκκλησία:
«Σήμερον έαρ νοητόν, εν χειμώνι
μέσω της τυραννικής αιχμαλωσίας
τη Οικουμένη επέλαμψεν, ουχ υπό μιάς
χελιδόνος, αλλ’ υπό ογδοήκοντα και προς,
Νεομαρτύρων συνιστάμενον. Δεύτε ουν
φιλέορτοι, και φιλοθεάμονες, εις τα
Μαρτύρια αυτών, ως εις χειμώνας πολυειδείς
εισελθόντες, τα ψυχικά ημών αισθητήρια εστιάσωμεν•
και ίδωμεν εκεί παντοδαπά είδη ανθέων, άρτι
των καλύκων προκύψαντα• ποικίλα τη όψει,
εύοσμα τη οσφρήσει• αμάραντα τω χρόνω,
και πάντα βεβαμμένα τω ερυθρώ του αίματος
χρώματι• και προς Χριστόν βοήσωμεν.
Κύριε, ο νεωστί ταύτα φυτεύσας, ταις πρεσβείαις
αυτών, του αιωνίου έαρος της Βασιλείας σου
αξίωσων ημάς ως φιλάνθρωπος».
*Θεολόγος-Εκκλησιαστικός Ιστορικός-Νομικός
