«Πολιτικὸ Ἀντάρτικο ὡς πρόταση ἀντίστασης καὶ ἀνατροπῆς» / Ιωάννης Κ. Νεονάκης MD, MSc, PhD, Ιατρός Βιοπαθολόγος
Στὴ μάχη τοῦ Πέτα τὸ 1822, ἀπέναντι στὶς ἰσχυρότατες δυνάμεις τοῦ Κιουταχῆ παρατάσσονται οἱ ἐπαναστάτες. Ἐκτὸς ἀπὸ τὰ γνωστὰ ἄτακτα σώματα τῶν κλεφτῶν καὶ ἁρματολῶν στὶς τάξεις τῶν ἐπαναστατῶν ὑπάρχουν καὶ δυὸ τάγματα τακτικοῦ στρατοῦ, τὸ ἕνα ἐκ τῶν ὁποίων ἀποτελεῖται ἀπὸ ξένους φιλέλληνες. Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη οἱ τακτικοὶ εὐρωπαϊκοὶ στρατοὶ ἔδιδαν τὶς μάχες τους παρατασσόμενοι μὲ πυκνὴ διάταξη καὶ ἐναρμόνιση κινήσεων ἀκριβῶς ἀπέναντι ἀπὸ τὸν ἐχθρό. Ἀπὸ ἐγωισμὸ δέ, ἐθεωροῦσαν ἐξαιρετικὰ ὑποτιμητικὸ καὶ ἀναξιοπρεπῆ τὸν κλεφτοπόλεμο ποὺ διεξήγαγαν τὰ ἀντάρτικα σώματα τῶν ἁρματολῶν. Οἱ ἄτακτοι αὐτοὶ ἀγωνιστὲς εἶχαν τὴν τακτικὴ νὰ μὴν χτυπᾶνε καταμέτωπον τὸν ἐχθρό, ἀλλὰ νὰ βρίσκονται ταμπουρωμένοι, νὰ χτυπᾶνε ἀπότομα καὶ νὰ ὑποχωροῦν γιὰ νὰ ξαναχτυπήσουν καὶ πάλι αἰφνιδιαστικὰ ὅταν τοὺς δίνονταν μιὰ νέα εὐκαιρία. Τὸ τάγμα τῶν φιλελλήνων λοιπὸν ἀκολουθώντας τὸ «πολιτικὰ ὀρθὸ» τῆς ἐποχῆς του ἀρνήθηκε μὲ κομπασμὸ τὶς παραινέσεις τῶν ἐπαναστατῶν νὰ φτιάξουν τουλάχιστον καὶ νὰ προστατευτοῦν πίσω ἀπὸ προμαχῶνες. Στὴ μάχη ποὺ ἀκολούθησε τὸ ὀθωμανικὸ ἱππικὸ τοὺς ἀποδεκάτισε. Καὶ οἱ ἐλάχιστοι ὅμως ποὺ διασώθηκαν συνέχισαν τὴν ἀνόητη ἐγωιστικὴ νοοτροπία τους λέγοντας τὸ γνωστό: «τὰ πάντα ἀπωλέσαμε πλὴν τῆς τιμῆς».
Στὴν ἐποχή μας, ὅπως ἔχουν δείξει τὰ γεγονότα τῶν τελευταίων ἐτῶν, ἡ ἐλευθερία τῶν πολιτῶν ἀπειλεῖται ἀπὸ ἕναν πιὸ πολυσύνθετο ἐχθρό, ἕνα ἰσχυρότατο ὑπερεθνικὸ σύστημα ἐξουσίας πού, μὲ κύριους βραχίονες δράσης τὶς τράπεζες καὶ τὸ διεθνὲς χρηματοπιστωτικὸ σύστημα, καὶ σὲ τοπικὸ ἐπίπεδο τὸ πολιτικὸ προσωπικὸ καὶ ἐν γένει τὸ πολιτικὸ σύστημα ἐξουσίας τῶν ἐπιμέρους κρατῶν, ἐπιδιώκει τὴν πλήρη χειραγώγηση τῶν λαῶν. Εἰδικὰ στὴν πατρίδα μας, ὅπως εἴχαμε ἀναφέρει καὶ παλαιότερα: «τὸ πολιτικὸ αὐτὸ σύστημα μὲ τὴν ἄκρατη κομματικοκρατία, τὸν πρωθυπουργικὸ δεσποτισμό, τὴν ἔλλειψη ἀντίρροπων πόλων ἰσχύος, τὴν σχεδὸν ἀνύπαρκτη ἀντιπροσώπευση τοῦ λαοῦ, τὴν παντελῆ ἔλλειψη ἀνάδρασης καὶ ἀνατροφοδότησης ἀπὸ τὸν λαό, τὴ στεγανότητα τοῦ πολιτικοῦ προσωπικοῦ, τὴ διαπλοκὴ καὶ πολυεπίπεδη διαφθορὰ ἔχει καταστεῖ πιθανῶς ὁ σημαντικότερος συντελεστὴς παθογένειας τοῦ λαοῦ μας».
Τὸ ἐρώτημα καὶ τὸ μεγάλο ζητούμενο εἶναι ἡ ἀντίσταση σ’ αὐτὸ τὸ σύστημα καὶ ἡ ἐν τέλει ἀνατροπὴ του πάντα, φυσικά, δρώντας ἐντὸς τῶν συνταγματικῶν ὁρίων καὶ τῶν δημοκρατικῶν γραμμῶν. Κατὰ τὴν ἄποψή μου, ὁ μόνος τρόπος εἶναι ἡ πλήρης ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὰ κόμματα καὶ ἡ ἐνίσχυση τῆς λειτουργίας τῆς δημοκρατίας πρὸς τὴν κατεύθυνση τοῦ προσώπου. Πρὸς τοῦτο εἶχα καταθέσει δημόσια τήν: «Πρόταση περὶ κατάργησης τῶν κομμάτων καὶ λειτουργίας τῶν κοινῶν σὲ πολιτικὸ ἐπίπεδο». Ἡ λεπτομερὴς αὐτὴ πρόταση θέλησε μὲ σύγχρονους ὅρους νὰ ἐκφράσει τὴν μακραίωνη παράδοση τοῦ προσώπου καὶ τοῦ κοινοτισμοῦ σὲ πολιτικὸ ἐπίπεδο. Πρότεινε τὴν ἐνίσχυση τῆς ἀντιπροσώπευσης καὶ τῆς ἀνάδρασης μέσῳ τῆς ὀργάνωσης τῶν πολιτῶν σὲ κοινά.
Ἡ πρόταση, παρότι ἐκινεῖτο πρὸς τὴ σωστὴ κατεύθυνση καὶ ἔτυχε εὐρείας ἀποδοχῆς, ἔχει ἕνα στρατηγικὸ μειονέκτημα. Καὶ αὐτὸ εἶναι ὅτι ἀπαιτεῖ μιὰ καταμέτωπον κεντρικὴ σύγκρουση μὲ τὸ ὑπάρχον σύστημα. Εἶναι ἀκριβῶς τὸ ἴδιο μειονέκτημα ποὺ ἔχουν ἐγγενῶς καὶ ὅλες οἱ προσπάθειες συγκρότησης μεγάλων πατριωτικῶν, ἀντιμνημονιακῶν παρατάξεων. Δηλαδὴ ὅτι ὑποχρεοῦνται νὰ δράσουν στὸ πεδίο καὶ μὲ τοὺς κανόνες ποὺ ὁρίζει τὸ σύστημα καὶ φυσικὰ στὸ ὅτι ὀφείλουν νὰ στοχεύσουν σὲ μιὰ κεντρικὴ καταμέτωπον σύγκρουση μὲ τὶς δυνάμεις τοῦ συστήματος. Μόνο μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο καὶ ἀφοῦ φυσικὰ κερδίσουν τὴ μάχη τῶν ἐκλογῶν θὰ μπορέσουν ἴσως νὰ ἐφαρμόσουν τὰ ὅποια ἀνατρεπτικὰ πρεσβεύουν. Δηλαδὴ μὲ ἁπλούστερα λόγια, μιὰ δημοκρατικὴ παράταξη ποὺ πρεσβεύει τὴν ὅποια ἀνατροπή, ὀφείλει μὲ βάση τὴν τρέχουσα λογικὴ καὶ τὸ «πολιτικὰ ὀρθὸ» νὰ προσπαθήσει μακροχρονίως νὰ μεγεθυνθεῖ καὶ νὰ ὀργανωθεῖ σὲ ἕνα τακτικὸ σῶμα, συγκεντρώνοντας συνεχῶς ἀνθρώπους καὶ δυνάμεις (οἰκονομικοὺς πόρους, τεχνογνωσία, μέσα προβολῆς κλ), οὕτως ὥστε τὴν ἡμέρα τῆς μάχης (ἐκλογές) νὰ συγκρουστεῖ μὲ τὶς ἀντίστοιχες τακτικὲς δυνάμεις τοῦ συστήματος καὶ νὰ νικήσει.
Ὅμως ἡ ἐμπειρία καὶ ἡ ἱστορία (ἀκόμα καὶ ἡ πολύ πρόσφατη) μᾶς καταδεικνύουν ἐμφατικῶς ὅτι τέτοιες νίκες ἐναντίον τοῦ συστήματος δὲν γίνονται. Τὸ σύστημα δὲν τὶς ἐπιτρέπει. Καὶ ἔχει χίλιους τρόπους νὰ τὰ καταφέρει. Τὸ σύστημα μὲ τὴ συντριπτικὴ ὑπεροπλία μέσων ποὺ διαθέτει εἴτε θὰ καταστρέψει τὶς ἐπικίνδυνες κινήσεις ἐν τῷ γεννᾶσθαι, εἴτε, ἂν οἱ κινήσεις ἀποκτήσουν κάποια δυναμική, θὰ τὶς διαφθείρει καὶ θὰ τὶς ἀποσαθρώσει, εἴτε θὰ ἐλέγξει πολλαπλῶς τὶς ἡγεσίες τους, εἴτε ἐν τέλει θὰ ὁδηγήσει σὲ ἀλλαγὴ καὶ μετεξέλιξη τὶς ἰδεολογίες καὶ πρακτικὲς τῆς κίνησης καὶ οὐσιαστικὰ θὰ ἀφομοιώσει τὴν κίνηση στὸ σύστημα. Ἀνατροπὲς ὅμως ἔτσι δὲν γίνονται.
Μὲ βάση λοιπὸν τὰ ἀνωτέρω καὶ ἀναλογιζόμενος τὴ μάχη τοῦ Πέττα νομίζω ὅτι θὰ πρέπει νὰ γίνει ἀλλαγὴ στρατηγικῆς. Ἀντὶ τῆς καταμέτωπον ἐπίθεσης, θὰ πρέπει νὰ διεξαχθεῖ κεφτοπόλεμος καὶ πολιτικὸ ἀντάρτικο. Ἀντὶ δηλαδὴ τῆς συγκρότησης μίας ἢ ἐν πάσῃ περιπτώσει λίγων παρατάξεων, ἡ ἀλλαγὴ στρατηγικῆς θὰ ἦταν ἡ ἵδρυση καὶ λειτουργία ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλύτερου ἀριθμοῦ πολιτικῶν κομμάτων μὲ στόχευση τὴν κεντρικὴ πολιτικὴ σκηνή. Αὐτὸ τεχνικὰ εἶναι εὔκολο νὰ γίνει: ὁ ὁποιοσδήποτε πολίτης ἢ ὁμάδα πολιτῶν θεωροῦν ὅτι ἔχουν τὶς προϋποθέσεις νὰ συγκεντρώσουν τὸν ἀριθμὸ τῶν μερικῶν δεκάδων ἀτόμων ποὺ ἀπαιτεῖται ἀπὸ τὸν νόμο θὰ μποροῦν νὰ αἰτοῦνται καὶ νὰ συγκροτοῦν πολιτικὸ κόμμα. Οἱ ὁμάδες ἀτόμων εὔκολα μποροῦν σήμερα νὰ σχηματιστοῦν εἴτε σὲ τοπικὸ ἐπίπεδο μὲ φίλους καὶ γνωστούς, εἴτε ἠλεκτρονικὰ μέσῳ τῶν μέσων κοινωνικῆς δικτύωσης. Τὰ μικρὰ αὐτὰ κόμματα θὰ εἶναι αὐτορυθμιζόμενα, αὐτοτελῆ καὶ αὐτόνομα καὶ λίγο ὡς πολὺ θὰ ἔχουν κοινὴ στόχευση τὴν ἀνατροπὴ τοῦ παγιωμένου, ἐξωνημένου συστήματος ἐξουσίας καὶ τὸν ἔλεγχο τῶν πραγμάτων ἀπὸ τὸν λαό.
Τὰ πλεονεκτήματα μιᾶς τέτοιας στρατηγικῆς εἶναι πολλαπλά, ὅπως: (α) ἡ λειτουργία σὲ ἐπίπεδο προσώπου, (β) ἡ ἁπλῆ διαδικασία συγκρότησης ὁμάδων, (γ) ἡ ἀνάληψη δράσης ἄμεσα, (δ) ἡ μεγάλη εὐελιξία, τὸ ἀπρόβλεπτο καὶ συνεχὲς τῶν κινήσεων, (ε) ἡ προστασία ἔξωθεν παρείσφρηση καὶ χειραγώγηση (στ) ἡ ἐνεργοποίηση καὶ κινητοποίηση τοῦ λαοῦ. Θὰ ἀναρωτηθεῖ κανείς: μὰ μὲ τὴν ἵδρυση δεκάδων παρόμοιας ἰδεολογίας κομμάτων δὲν θὰ ὑπάρχει ἐκ τῶν πραγμάτων σκέδαση δυνάμεων; Ἡ ἀπάντηση εἶναι ὄχι, γιατὶ ὁ νόμος δίνει τὴ δυνατότητα στὰ πολιτικὰ κόμματα νὰ συνασπίζονται καὶ νὰ κατεβαίνουν ἑνιαῖα στὶς ἐκλογές. Ἔτσι ἀφενὸς θὰ ὑπάρχουν τὰ πλεονεκτήματα τῆς μικρῆς ὁμάδας καὶ ἀφετέρου θὰ ὑπάρχει ἡ δυνατότητα ἑνότητας καὶ ὁριστικῆς ἀνατροπῆς τοῦ συστήματος μέσῳ τῶν ἐκλογῶν.
Ὅμως ἡ ἐκτίμηση εἶναι ὅτι τὸ σύστημα θὰ καταρρεύσει πολὺ πιὸ γρήγορα ἀπὸ τίς ὅποιες ἐκλογές. Τὰ μικρὰ αὐτὰ αὐτοτελῆ κόμματα μὲ τὶς συνεχεῖς δημοκρατικὲς ὀχλήσεις (ἄρθρα, σιωπηλὲς διαμαρτυρίες, συγκεντρώσεις, πορεῖες, χρήση διαδικτύου, στοχευμένες δράσεις κλ) καὶ αἰφνιδιαστικὲς προσβολὲς πρὸς τὸ σύστημα θὰ τὸ ὁδηγήσουν πολὺ γρήγορα σὲ ἀδιέξοδο καὶ παράλυση. Τὸ σύστημα ἔχει στρατηγικὴ ἀδυναμία νὰ ἀντιμετωπίσει πολλαπλὲς μικρὲς προκλήσεις ποὺ θὰ λαμβάνουν χώρα παντοῦ καὶ συνεχῶς. Τὰ μικρὰ εὐέλικτα, ἀπρόβλεπτα πολιτικὰ σώματα συνεχῶς θὰ φθείρουν καὶ θὰ καταβάλλουν τὸ σύστημα. Τὸ σύστημα ἤδη σήμερα εἶναι πολὺ καταπονημένο καὶ καθὼς δὲν διαθέτει κανένα ἠθικὸ ἔρεισμα εἶναι σίγουρο ὅτι δὲν θὰ ἀντέξει γιὰ πολύ.
Οἱ πολιτικοὶ ἀρχηγοὶ τῶν ὁμάδων αὐτῶν πολὺ πρὶν τὶς ἐκλογὲς ὀφείλουν εἴτε σὲ τοπικὸ εἴτε σὲ εὐρύτερο ἐθνικὸ πλαίσιο νὰ συνεννοηθοῦν μεταξύ τους ἀποδεχόμενοι κοινὴ προεκλογικὴ καὶ μετεκλογικὴ ἀτζέντα, συγκροτούμενοι σὲ σῶμα μὲ τὸν τρόπο ποὺ αὐτοὶ προκρίνουν. Οὔτε εἶναι ἐφικτό, οὔτε εἶναι ἀνάγκη νὰ συσπειρωθοῦν αὐτομάτως ὅλα τὰ κόμματα. Ἂς ὑπάρξουν ὅσες περισσότερες συσπειρώσεις γίνεται κάθε φορά. Ἔτσι ὅμως σταδιακὰ δημιουργεῖται μιὰ ἰσχυρὴ δυναμικὴ συνεχῶς μεγαλύτερων καὶ ἰσχυρότερων συσπειρώσεων ποὺ νομοτελειακὰ αὐτὴ ἡ δυναμικὴ θὰ ἐκφραστεῖ καὶ σὲ οὐσιαστικὸ ἀποτέλεσμα. Καλὸν εἶναι καὶ κατὰ τὴν πορεία αὐτὴ νὰ διατηρήσουν τὰ κόμματα τὴν αὐτοτέλειά τους συσπειρούμενα μὲν μὲ ἄλλα κόμματα, ἀλλὰ χωρὶς τὴν πλήρη ἀφομοίωση καὶ ἐνσωμάτωσή τους σὲ λίγες μεγάλες παρατάξεις. Μιὰ τέτοια ἀφομοίωση θὰ τοὺς στεροῦσε τὴν ἀλήθεια καὶ τὸ δυναμισμό τους. Ἀλλὰ αὐτὰ εἶναι ζητήματα ποὺ θὰ λυθοῦν ἐν τοῖς πράγμασι.
Κατὰ τὴν ἄποψή μου θὰ πρέπει στὴν κοινὴ μετεκλογικὴ ἀτζέντα τῶν συσπειρώσεων αὐτῶν νὰ βρίσκεται καὶ ἡ θεσμοθέτηση τῆς ἵδρυσης καὶ λειτουργίας τῶν κοινῶν σὲ πολιτικὸ ἐπίπεδο. Ἡ ἀλλαγὴ αὐτὴ θὰ θεμελιώσει σὲ μόνιμη καὶ ἰσχυρὴ βάση τὴν ἀπαλλαγὴ τοῦ τόπου ἀπὸ τὰ κόμματα καὶ τὴν πραγματικὴ ἔκφραση τοῦ λαοῦ, ὅπως ἔχει ἤδη ἀναλυθεῖ ἐκτενῶς παλαιότερα. Φυσικὰ αὐτὴ εἶναι ἡ δική μου πρόταση καὶ τὸ τί θὰ συμφωνηθεῖ ὡς στόχευση τῶν συσπειρώσεων ἀποτελεῖ θέμα τῶν κομμάτων καὶ τῶν ἀρχηγῶν τους.
Ἡ πρόταση τοῦ παρόντος ἄρθρου κατατίθεται στὸν δημόσιο διάλογο ὡς ζύμωση περαιτέρω ἐξελίξεων. Θεωρῶ ὅτι ἡ πρόταση αὐτὴ ἔχει πολλὰ πλεονεκτήματα, θὰ δώσει οὐσιαστικὰ ἀποτελέσματα καὶ εἶναι ἀπολύτως ἐφικτὸ νὰ μετουσιωθεῖ σὲ πραγματικότητα στὶς σημερινὲς συνθῆκες. Πρὸς τοῦτο καλῶ ὅσους δύνανται, νὰ συνεισφέρουν στὸν δημόσιο διάλογο. Καλῶ ἐπίσης ὅλους τοὺς πολίτες νὰ συμμετάσχουν ἐνεργὰ στὰ πολιτικὰ δρώμενα τοῦ τόπου, εἴτε συμπορευόμενοι μὲ ἤδη ὑπάρχοντες σχηματισμοὺς (προάγοντας φυσικὰ ἐντός τους τὴν ἰδέα τῆς συσπείρωσης μὲ ἄλλους), εἴτε ἐὰν θεωροῦν ὅτι ἔχουν τὴ δυνατότητα, ἱδρύοντας καὶ ἐξελίσσοντας νέες πολιτικὲς παρατάξεις στὰ πλαίσια τοῦ παρόντος σκεπτικοῦ. Καλῶ αὐτοὺς ποὺ ἀγαποῦν τὴν πατρίδα καὶ τὸ γένος νὰ ἀγωνιστοῦν μὲ σθένος, ἰδιαίτερα δὲ τοὺς ὀρθόδοξους χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι δρώντας πλέον σὲ ἐπίπεδο προσώπου ὀφείλουν νὰ παραμερίσουν τὶς ὅποιες ἐπιφυλάξεις καὶ νὰ εἰσέλθουν στὸν πολιτικὸ στίβο. Καλῶ ἐπίσης τὶς ἐνορίες ὡς βασικὰ κύτταρα συγκρότησης τοῦ γένους μας νὰ προκρίνουν, νὰ εὐλογήσουν καὶ νὰ ἐνισχύσουν λαϊκὰ μέλη τους στὴν κάθοδο ὡς πρόσωπα στὴν κεντρικὴ πολιτικὴ σκηνή. Ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας καὶ σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο εἶναι καίριος. Ἡ ἐποχὴ τοῦ ἀγῶνα γιὰ ὅλους μας εἶναι τώρα.
