Η προσφορά της μητρότητας
Αλλά τι είναι αυτό το σπουδαίο, το πολύτιμο και μοναδικό που δίνει η μητρότητα στον άνθρωπο; Δεν είναι εύκολο ούτε να το προσεγγίσουμε στο βάθος του, ούτε να το αναλύσουμε και να το αποτιμήσουμε στην ποιότητα και την έκτασή του. Πιο πολύ η προσφορά της μάνας αποθησαυρίζεται βαθιά μέσα στην ύπαρξη καθενός που έζησε και χόρτασε τη μητρική της αγκαλιά.
Θα επισημάνουμε ωστόσο ορισμένα από όσα η επιστήμη της ψυχολογίας μας έχει αποκαλύψει με την έρευνα. Εκτός από το κεντρικό γεγονός της βιολογικής γέννησης του νέου ανθρώπου, η μητρότητα οικοδομεί τη δυνατή και βαθιά σχέση μητέρας και παιδιού, μέσα από την οποία αναδύονται και όσα στηρίζουν την ίδια τη μητέρα και όσα χρειάζεται το παιδί για να μεγαλώσει και να ολοκληρωθεί ως πρόσωπο. Είναι όσα αποτελούν απαραίτητο επακόλουθο και συμπλήρωμα της γέννησης και αυτά που ολοκληρώνουν το έργο της μητρότητας. Θα τα συνοψίσουμε σε τρία:
- Η μητρότητα θεμελιώνει το ανθρώπινο πρόσωπο.
- Η μητρότητα θεμελιώνει την αυτοεκτίμηση.
- Η μητρότητα θεμελιώνει τις ανθρώπινες σχέσεις και τη συζυγία.
Α) Η μητρότητα θεμελιώνει τον ανθρώπινο πρόσωπο
Η λέξη πρόσωπο συνοψίζει και εκφράζει το ουσιαστικό περιεχόμενο της ανθρώπινης ύπαρξης, στη βιολογική, την ψυχολογική και την πνευματική της διάσταση. Δηλώνει κυρίως το βάθος και την αξία της κοινωνικότητας του ανθρώπου, να ανοίγεται στον άλλο, να επικοινωνεί, να ζει σε κοινωνία και σχέση αγάπης με άλλα πρόσωπα και με το Θεό.
«Το πρόσωπο του παιδιού γεννιέται
Κάτω από το πρόσωπο της μητέρας.
Το χαμόγελό του κάτω από το χαμόγελό της,
Σαν κάτι από τη λάμψη μιας λυχνίας»
Θα πει συμβολικά ο ποιητής (Γεώργιος Θέμελης, 1900 – 1976, Γενεαλογία του προσώπου).
Η καθημερινή επικοινωνία και η σχέση της μητέρας με το παιδί «πρόσωπο με πρόσωπο» με την ικανοποίηση των ψυχικών του αναγκών, αποτελεί μια διαρκή ενεργοποίηση των εσωτερικών παρορμήσεών του:
Για την ανάπτυξη του σώματος και των λειτουργιών του οργανισμού του.
Για την ανάδυση και εξέλιξη των γνωστικών του ικανοτήτων (της μάθησης, της γλώσσας, της σκέψης, της δημιουργικότητας).
Για την ανάπτυξη της έμφυτης κοινωνικότητας και της ικανότητας του να δημιουργεί σχέσεις αγάπης.
Για την ανάδυση και καλλιέργεια των προδιαθέσεών του για ηθική και θρησκευτική ζωή.
Χωρίς την παρουσία της μητέρας στη ζωή και ανάπτυξη του παιδιού για να βάλει τα θεμέλια, όλες οι πλευρές της προσωπικότητας του παραμένουν ατροφικές ή παρεκκλίνουν από το κανονικό. Η ποιότητα και ο βαθμός ανάπτυξης ολοκληρωμένου προσώπου, εξαρτώνται σχεδόν πάντα, από την ποιότητα και το βαθμό της αλληλεπίδρασης και της σχέσης μητέρας και παιδιού στα πρώτα τουλάχιστον χρόνια της ζωής του.
Η κάθε μητέρα κατέχεται από την έγνοια και τη φροντίδα, το κάθε παιδί της να αναπτυχθεί και ολοκληρωθεί ως πρόσωπο. Από τη σύλληψη, την κυοφορία και τη γέννηση, μέχρι το μεγάλωμα και την πλήρη σωματική και ψυχική του ωρίμαση, περνώντας τις κρίσιμες φάσεις και αλλαγές στην πορεία. Λαχταράει να το βλέπει να ολοκληρώνεται και να γίνεται τελικά συγκροτημένος άνθρωπος, ικανός να πορεύεται με αυτονομία, υπευθυνότητα και ωριμότητα στην προσωπική και την κοινωνική του ζωή.
Β) Η μητρότητα θεμελιώνει την αυτοεκτίμηση του ανθρώπου
Η αυτοεκτίμηση είναι ένας νέος σχετικά ψυχολογικός όρος που δηλώνει την αίσθηση της προσωπικής αξίας που έχει το κάθε πρόσωπο. Προέκειται γι μια εσωτερική δύναμη που το στηρίζει στη ζωή του, χωρίς να συγχέεται με τον υπέρμετρο ή νοσηρό εγωκεντρισμό. Δομείται στον ψυχισμό του παιδιού από τότε που θα γεννηθεί, και καθώς ανατρέφεται μέσα σε κλίμα στοργής, αποδοχής και αναγνώρισης. Η απαρχή της αυτοεκτίμησης βρίσκεται στη σχέση μητέρας και παιδιού. Το γεγονός εξάλλου της μητρότητας αποτελεί και για την ίδια τη μητέρα μια μεγάλη πηγή αυτοεκτίμησης που της δίνει τη δύναμη να φέρει σε πέρας την αποστολή της αυτή, παρά και τις δυσκολίες και αντιξοότητες που ενδεχομένως αντιμετωπίζει.
«Ως και τα μέρη που περνούσες Μάνα μου,
κι εκείνα τα θαρρώ σαν αγιασμένα…
Κι όχι τα μέρη εκείνα, μόνο, Μάνα μου,
Κάτι, για μένα, έχουν παραδείσου
μα ως και τον ίδιο τον εαυτό μου, Μάνα μου
Τον αγαπώ, γιατί ήταν παιδί σου…»
Θα ομολογήσει με βαθιά ευγνωμοσύνη ο ποιητής για ό,τι πολύτιμο φύτεψε μέσα του η μάνα του, την αγάπη στον εαυτό του. (Ναπολέων Λαπαθιώτης, 1888 – 1944, Δάκρυα).
Μέσα από τη σχέση του νεογέννητου βρέφους με τη μητέρα του, αναδύεται και ένα πρώτο είδος ασυνείδητης «αγάπης», στον εαυτό του. Μετά τη γέννησή του αναζητεί αρχικά το μοναδικό είδος αγάπης που μόνο η μητέρα μπορεί να του προσφέρει και που από τη φύση της ικανοποιεί τις βαθιές ψυχοσωματικές του ανάγκες. Μαζί της θεμελιώνεται στον ψυχισμό του παιδιού η αίσθηση μιας ύπαξης σημαντικής που αποκτά αξία από την αγάπη ενός άλλου προσώπου. Και το πρώτο αυτό άλλο πρόσωπο είναι η μάνα του, που μόνη αυτή μπορεί να το αγαπήσει ολοκληρωτικά και να του εξασφαλίσει για όλη του τη ζωή την αγάπη για τον εαυτό του.
«Υπάρχει μια άφθαρτη τρυφερότητα στην αγάπη της μητέρας, γράφει ένας σύγχρονος συγγραφέας. Θα θυσιάσει το παν για το παιδί της. Κι αν το βρει η αντιξοότητα, θα της είναι ακόμα πιο αγαπημένο στη δυστυχία του. Κι αν ντροπιαστεί στ’ όνομά του, εκείνη θα συνεχίσει να το αγαπά και να το φροντίζει. Κι αν όλος ο κόσμος το απορρίψει, εκείνη θα είναι όλος ο κόσμος γι αυτό» (Ουάσινγκτον Ίρβινγκ, 1783 – 1859).
Μέσα από τη φυσική αυτή σχέση, η πιστή πλέον μητέρα, θα θεμελιώνει στον ψυχισμό του παιδιού την αίσθηση της πιο μεγάλης και πιο δυνατής αγάπης που είναι ο Θεός. Θα ολοκληρώσει έτσι τη λειτουργία της αυτοεκτίμησης στηρίζοντάς την στην πίστη και στην αίσθηση του παιδιού ότι ανοίγεται σιγά – σιγά στη ζωή ως μια ύπαρξη που αξίζει όσο δεν αξίζει όλος ο κόσμος και ότι σε κάθε στιγμή και «οι τρίχες της κεφαλής του είναι μετρημένες».
Γ) Η μητρότητα θεμελιώνει τις ανθρώπινες σχέσεις και τη συζυγία
Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι το κοινωνικό και ψυχικό κλίμα μέσα στο οποίο γεννιέται και ζει ο άνθρωπος και ανάλογα με την ποιότητα αυτών των σχέσεων νιώθει μεγαλύτερη η μικρότερη ικανοποίηση στη ζωή του. Οι σχέσεις κλιμακώνονται από τις πλέον θετικές που είναι πραγματική πηγή ανθρώπινης ευτυχίας μέχρι τις πιο αρνητικές που δημιουργούν προβλήματα και φέρνουν δυστυχία. Η θετική σχέση είναι μια συνεχής και στενή ψυχική αλληλεπίδραση δύο ή περισσότερων προσώπων, αμοιβαία ανταλλαγή σκέψεων, συναισθημάτων και πράξεων που ενισχύουν και αυξάνουν το δεσμό της αγάπης και τον σταθεροποιούν αλληλοεκτίμηση και αλληλοσεβασμό. Αντίθετα, η απουσία της αγάπης, συνιστά αρνητική διάθεση και συμπεριφορά ενός προσώπου προς άλλο άνθρωπο. Ξεκινάει από μια κακή πρόθεση και μπορεί να φτάσει μέχρι και την πιο απεχθή πράξη.
Οι θετικές ή αρνητικές σχέσεις στη ζωή των ανθρώπων έχουν κατά κύριο λόγο τις ρίζες τους στις πρώτες σχέσεις τους με το πρόσωπο της μητέρας τους. Από το πόσο λειτούργησε η μητρότητα θετικά ή αρνητικά. Μητρότητα εξ άλλου είναι εξ ορισμού η λειτουργία της πιο σημαντικής και της πιο δυνατής αγάπης που γνωρίζει ο άνθρωπος. Γι αυτό και αποτελεί προϋπόθεση για να γεννηθεί και να δομηθεί η αγάπη μέσα στον ψυχισμό του νεογέννητου παιδιού. Αυτό θεωρείται και από την Ψυχολογία ως το πιο βασικό και το πιο ουσιαστικό δώρημα της μητρότητας στον άνθρωπο.
Η στέρηση της αγάπης από ένα παιδί, η ματαίωση της προσδοκίας και επιθυμίας του να αγαπά και να αγαπιέται εξελίσσεται συνήθως σε έντονες καταστάσεις αναστολής, σύγκρουσης, αντιπαλότητας, άρνησης και επιθετικότητας. Η νεύρωση, μια ήπια ψυχική διαταραχή που παρατηρείται σε πολλούς ανθρώπους σήμερα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, έχει την αφετηρία της σε διαταραγμένες διαπροσωπικές σχέσεις της παιδικής ηλικίας και επιδεινώνεται μέσα σε καταστάσεις απομόνωσης, απόρριψης και εχθρότητας στην ενήλικη ζωή.
Κύκλοι Μητέρων
