Αρχική » Κοινοτισμός » ΤΟ ΙΠΠΟΦΑΕΣ Μία ἐναλλακτικὴ καλλιέργεια γιὰ τὴ Βεγορίτιδα / Τοῦ Κάσσανδρου Γάτσιου

Κοινοτισμός

ΤΟ ΙΠΠΟΦΑΕΣ Μία ἐναλλακτικὴ καλλιέργεια γιὰ τὴ Βεγορίτιδα / Τοῦ Κάσσανδρου Γάτσιου

Θεόφιλος Παπαδόπουλος

1 Δεκεμβρίου, 2023

0

ΑποθήκευσηΑποθηκεύτηκεΚαταργήθηκε 0

Τὸ ἱπ­πο­φα­ὲς εἶ­ναι ἕ­να φυ­τὸ γι­ὰ τὸ ὁ­ποῖ­ο οἱ ἀρ­χαῖ­οι συγ­γρα­φεῖς ἀ­να­φέ­ρουν ὅ­τι ἦ­ταν ἕ­να φαρ­μα­κευ­τι­κὸ φυ­τὸ ποὺ ἔ­δι­νε λαμ­πρὸ χρῶ­μα στὸ τρί­χω­μα τῶν ἀ­λό­γων (ἵπ­πος, φα­ὸς=λαμ­πρός) τοῦ Μ. Ἀ­λέ­ξαν­δρου καὶ με­γά­λη ἀν­το­χὴ τῶν στρα­τι­ω­τῶν του στὶς κα­κου­χί­ες. Εἶ­ναι φυ­τὸ ποὺ χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται στὴν πα­ρα­δο­σι­α­κὴ ἰ­α­τρι­κὴ τῶν Κι­νέ­ζων καὶ τῶν Ρώ­σων ἀλ­λὰ καὶ ἀ­πὸ τὴ σύγ­χρο­νη θε­ρα­πευ­τι­κὴ λό­γῳ τῶν πά­ρα πολ­λῶν ὠ­φέ­λι­μων οὐ­σι­ῶν.

Τὸ φυ­τὸ αὐ­τὸ εἶ­ναι ἕ­νας φυλ­λο­βό­λος θά­μνος ποὺ φθά­νει σὲ ὕ­ψος τὰ 2, 5-3 μὲ τὰ φύλ­λα του μοι­ά­ζουν μὲ τῆς ἰ­τι­ᾶς, οἱ πε­ρισ­σό­τε­ρες ποι­κι­λί­ες του φέ­ρουν ἀγ­κά­θι­α, ἐ­νῷ πα­ρά­γει μι­κροῦ με­γέ­θους πορ­το­κα­λὶ χρώ­μα­τος καρ­πούς. Τὸ σχῆ­μα τοῦ καρ­ποῦ ποι­κί­λει ἀ­πὸ τὸ ὠ­ο­ει­δές, τὸ κυ­λιν­δρι­κὸ ἕ­ως τὸ σφαι­ρι­κὸ ἐ­νῷ πε­ρι­κλεί­ει ἕ­ναν σπό­ρο.

Ὑ­πάρ­χουν φυ­τὰ ποὺ πα­ρά­γουν μό­νο θη­λυ­κὰ ἄν­θη καὶ φυ­τὰ ποὺ πα­ρά­γουν μό­νο ἀρ­σε­νι­κά, δη­λα­δὴ εἶ­ναι φυ­τὸ δί­οι­κο. Καρ­ποὶ πα­ρά­γον­ται μό­νο ἀ­πὸ τὰ θη­λυ­κά. Τὰ ἀρ­σε­νι­κὰ χρη­σι­μο­ποι­οῦν­ται γι­ὰ τὴν ἐ­πι­κο­νί­α­ση τῶν θη­λυ­κῶν ἀν­θέ­ων.

Συν­θῆ­κες πε­ρι­βάλ­λον­τος ποὺ καλ­λι­ερ­γεῖ­ται

Τὸ ἱπ­πο­φα­ὲς εἶ­ναι εἶ­δος ποὺ προ­σαρ­μό­ζε­ται κα­λὰ στὶς ἀν­τι­ξο­ό­τη­τες τοῦ κλί­μα­τος. Τὸ φυ­τὸ αὐ­τὸ μπο­ρεῖ νὰ ἀ­νε­χθεῖ θερ­μο­κρα­σί­ες ποὺ κυ­μαί­νον­ται ἀ­πὸ -43 C­ μέ­χρι + 42 C  ἐ­νῷ ἀ­πὸ τὴν ἄ­πο­ψη τῶν βρο­χο­πτώ­σε­ων μπο­ρεῖ νὰ καλ­λι­ερ­γη­θεῖ σὲ πε­ρι­ο­χὲς ποὺ ἔ­χουν ἐ­πά­νω ἀ­πὸ 400 mm βρο­χῆς. Στὴ φύ­ση ἀ­παν­τᾶ­ται σὲ πε­ρι­ο­χὲς ποὺ δέ­χον­ται ὕ­ψος βρο­χῆς ἀ­πὸ 50 mm μέ­χρι 1.300 mm. Δη­λα­δὴ ἀ­πὸ τὴν ἄ­πο­ψη τοῦ κλί­μα­τος ὅ­λες οἱ πε­ρι­ο­χὲς τῆς Ἑλ­λά­δος εἶ­ναι κα­τάλ­λη­λες γι­ὰ τὴν καλ­λι­έρ­γει­ά του. Τὸ ἱπ­πο­φα­ὲς εἶ­ναι φυ­τὸ ποὺ προ­σαρ­μό­ζε­ται σὲ με­γά­λη ποι­κι­λί­α ἐ­δα­φῶν καὶ μπο­ρεῖ νὰ ἀ­να­πτυ­χθεῖ ἀ­κό­μη καὶ σὲ ὁ­ρι­α­κὰ καὶ ἄ­γο­να ἐ­δά­φη, ὅ­πως εἶ­ναι τὰ χα­λι­κώ­δη ἐ­δά­φη ἢ τὰ ἀμ­μώ­δη καὶ μὲ ὑ­ψη­λὴ ἁλα­τό­τη­τα ποὺ εἶ­ναι φτω­χὰ σὲ θρε­πτι­κὲς οὐ­σί­ες καὶ τὰ ὁ­ποῖ­α ἔ­χουν μι­κρὴ δυ­να­τό­τη­τα συγ­κρά­τη­σης τοῦ ὕ­δα­τος.

Φαρ­μα­κευ­τι­κὲς ἰ­δι­ό­τη­τες τοῦ ἱπ­πο­φα­οῦς

Ἡ φαρ­μα­κευ­τι­κὴ ἀ­ξί­α τοῦ εἴ­δους αὐ­τοῦ μνη­μο­νεύ­ε­ται σὲ βι­βλί­α τῆς πα­ρα­δο­σι­α­κῆς θι­βε­τι­α­νῆς ἰ­α­τρι­κῆς καὶ τῆς ρω­σι­κῆς πα­ρα­δο­σι­α­κῆς ἰ­α­τρι­κῆς, ἀλ­λὰ καὶ οἱ πρό­σφα­τες ἐ­πι­στη­μο­νι­κὲς ἐρ­γα­σί­ες, ποὺ ἔ­γι­ναν σὲ δι­ά­φο­ρα μέ­ρη τοῦ κό­σμου, ἀ­πέ­δει­ξαν τὴν με­γά­λη ἀ­ξί­α τοῦ φυ­τοῦ αὐ­τοῦ. Ἄλ­λω­στε γι­ὰ τὸ φυ­τὸ αὐ­τὸ ἔ­γι­ναν μέ­χρι σή­με­ρα πέν­τε δι­ε­θνῆ συ­νέ­δρι­α.

Οἱ ἐ­ρευ­νη­τὲς σή­με­ρα ἀ­πο­δί­δουν τὶς κυ­ρι­ό­τε­ρες φαρ­μα­κευ­τι­κές του ἰ­δι­ό­τη­τες, στὴν ἀ­φθο­νί­α τῶν ἀν­τι­ο­ξει­δω­τι­κῶν καὶ τῶν πο­λυ­α­κό­ρε­στων λι­πα­ρῶν του ὀ­ξέ­ων. Ἡ συγ­κέν­τρω­σή του σὲ βι­τα­μί­νη C, εἶ­ναι 30 φο­ρὲς με­γα­λύ­τε­ρη ἀ­πὸ ἐ­κεί­νη τοῦ πορ­το­κα­λι­οῦ καὶ 5 φο­ρὲς με­γα­λύ­τε­ρη ἀ­πὸ τὴν ἀν­τί­στοι­χη συγ­κέν­τρω­ση τοῦ ἀ­κτι­νι­δί­ου. Ἡ πε­ρι­ε­κτι­κό­τη­τά του σὲ βι­τα­μί­νη Ε, εἶ­ναι πι­ὸ με­γά­λη ἀ­πὸ ἐ­κεί­νη τοῦ σί­του καὶ τοῦ ἀ­ρα­βό­σι­του. Τὰ πο­λυ­α­κό­ρε­στα ὀ­ξέ­α, ω-3 καὶ ω-6, ἀ­πο­τε­λοῦν τὸ με­γα­λύ­τε­ρο πο­σο­στὸ τῆς πε­ρι­ε­κτι­κό­τη­τας τῶν ἐ­λαί­ων τῶν σπό­ρων του καὶ φθά­νουν μέ­χρι τὸ 75%, ἐ­νῷ τὸ ἔ­λαι­ο τῆς πούλ­πας του πε­ρι­έ­χει πε­ρισ­σό­τε­ρο ἀ­πὸ τὸ 50% τῆς πε­ρι­ε­κτι­κό­τη­τάς του σὲ παλ­μι­τι­κὸ ὀ­ξὺ (ω-7). Ἐ­πί­σης καὶ δύ­ο κα­τη­γο­ρί­ες ἐ­λαί­ων πε­ρι­έ­χουν με­γά­λες πο­σό­τη­τες βι­τα­μί­νης Ε καὶ πολ­λῶν ἄλ­λων πο­λύ­τι­μων οὐ­σι­ῶν.

Πε­ρι­έ­χουν ἐ­πί­σης, πολ­λὲς φυ­το­στε­ρό­λες ποὺ ξε­περ­νοῦν κα­τὰ πο­λὺ σὲ πο­σό­τη­τα ἐ­κεῖ­νες τοῦ ἐ­λαί­ου τῆς σό­γι­ας. Οἱ οὐ­σί­ες αὐ­τὲς θε­ω­ροῦν­ται σὰν οὐ­σί­ες ποὺ προ­λαμ­βά­νουν τὶς καρ­δι­α­κὲς πα­θή­σεις ἐ­νῷ οἱ το­κο­φε­ρό­λες τὰ φλα­βο­νο­ει­δῆ καὶ τὰ κα­ρο­τί­νι­α ποὺ πε­ρι­έ­χει εἶ­ναι πο­λύ­τι­μες οὐ­σί­ες ποὺ προ­στα­τεύ­ουν τὸν ὀρ­γα­νι­σμὸ ἀ­πὸ δι­ά­φο­ρες ἄλ­λες ἀ­σθέ­νει­ες.

Οἱ Ρῶ­σοι καὶ οἱ Κι­νέ­ζοι ἀλ­λὰ καὶ πο­λυ­ά­ριθ­μοι δυ­τι­κοὶ ἐ­πι­στή­μο­νες τὸ το­πο­θε­τοῦν στὴν πρώ­τη δε­κά­δα τῶν πι­ὸ ἰ­σχυ­ρῶν θε­ρα­πευ­τι­κῶν φυ­τῶν στὸν κό­σμο. Τὸ φυ­τὸ αὐ­τὸ πέ­ραν τῆς με­γά­λης του πε­ρι­ε­κτι­κό­τη­τας σὲ βι­τα­μί­νη C ἔ­χει καὶ πε­ρισ­σό­τε­ρη βι­τα­μί­νη Α ἀ­πὸ τὸ κα­ρό­το καὶ τὸ κρά­ται­γο. Οἱ δι­ά­φο­ρες χη­μι­κὲς οὐ­σί­ες του ἔ­χουν ἀ­κό­μη ἰ­σχυ­ρὴ ἀν­τι­ο­ξει­δω­τι­κή, ἀν­τι­φλεγ­μο­νώ­δη, ἀν­τι­μι­κρο­βι­α­κή, ἀ­ναλ­γη­τι­κὴ καὶ ἐ­που­λω­τι­κὴ δρά­ση. Γι­ὰ ὅ­λους αὐ­τοὺς τοὺς λό­γους, χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται ὡς συμ­πλή­ρω­μα δι­α­τρο­φῆς, ὡς συ­στα­τι­κὸ φαρ­μα­κευ­τι­κῶν σκευ­α­σμά­των, ἀλ­λὰ καὶ ὡς αὐ­τού­σι­ο φαρ­μα­κευ­τι­κὸ σκεύ­α­σμα γι­ὰ πλῆ­θος πα­θή­σε­ων. Πο­λὺ με­γά­λη εἶ­ναι ἡ χρή­ση του καὶ ἀ­πὸ τὴν βι­ο­μη­χα­νί­α τῶν καλ­λυν­τι­κῶν λό­γῳ τῶν πολ­λῶν ἀν­τι­ο­ξει­δω­τι­κῶν ποὺ πε­ρι­έ­χουν οἱ καρ­ποί του.

Οἱ χρή­σεις τοῦ ἱπ­πο­φα­οῦς

Οἱ καρ­ποὶ τοῦ ἱπ­πο­φα­οῦς συγ­κα­τα­λέ­γον­ται με­τα­ξὺ τῶν πι­ὸ θρε­πτι­κῶν καὶ τῶν πι­ὸ πλού­σι­ων σὲ πά­ρα πολ­λὲς πο­λύ­τι­μες γι­ὰ τὸν ὀρ­γα­νι­σμὸ οὐ­σί­ες. Ἂν καὶ ἡ γεύ­ση τῶν καρ­πῶν του μοι­ά­ζει μὲ ἕ­να μεῖγ­μα δι­ά­φο­ρων καρ­πῶν μὲ βά­ση τὸν ἀ­να­νᾶ, γι­ὰ τοὺς πε­ρισ­σό­τε­ρους ἀν­θρώ­πους ἡ κα­τα­νά­λω­ση τῶν καρ­πῶν του σὲ νω­πὴ κα­τά­στα­ση δὲν εἶ­ναι ἀ­ρε­στή, ἐ­πει­δὴ ἔ­χουν πο­λὺ ὄ­ξι­νη γεύ­ση καὶ γι᾿ αὐ­τὸ χρη­σι­μο­ποι­οῦν­ται γι­ὰ τὴν Πα­ρα­σκευ­ὴ χυ­μοῦ ποὺ ἔ­χει πο­λύ­τι­μες ἐ­νι­σχυ­τι­κὲς ἰ­δι­ό­τη­τες γι­ὰ τὸν ὀρ­γα­νι­σμό, ἄλ­λω­στε οἱ Κι­νέ­ζοι τὸν χρη­σι­μο­ποι­οῦν στὴ δι­α­τρο­φὴ τῶν ἀ­θλη­τῶν τους στοὺς Ὀ­λυμ­πι­α­κοὺς Ἀ­γῶ­νες. Ὁ χυ­μός του ἐ­πί­σης χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται σὲ μείγ­μα­τα χυ­μῶν μὲ ἄλ­λους καρ­πούς, σὲ μαρ­με­λά­δες, σὲ πα­γω­τά, σὲ γλυ­κά, σὲ σάλ­τσες καὶ σὲ λι­κὲρ ποὺ ἔ­χουν ἐ­ξαι­ρε­τι­κὴ γεύ­ση. Ἐ­πί­σης, χρη­σι­μο­ποι­οῦν­ται γι­ὰ τὴν Πα­ρα­σκευ­ὴ τῶν λε­γό­με­νων «λει­τουρ­γι­κῶν τρο­φί­μων», δη­λα­δὴ τῶν τρο­φί­μων ἐ­κεί­νων ποὺ πέ­ραν τῆς ἀ­ξί­ας τους ὡς τρο­φί­μων ἔ­χουν καὶ ἰ­δι­αί­τε­ρα ὑ­ψη­λὲς συγ­κεν­τρώ­σεις σὲ ὁ­ρι­σμέ­νες οὐ­σί­ες καὶ ἑ­πο­μέ­νως εἶ­ναι πο­λύ­τι­μα στὴν ἀν­τι­με­τώ­πι­ση ὁ­ρι­σμέ­νων προ­βλη­μά­των τῆς ὑ­γεί­ας τῶν ἀν­θρώ­πων.

Τὸ φυ­τὸ αὐ­τὸ μπο­ρεῖ νὰ ἀ­ξι­ο­ποι­η­θεῖ πλή­ρως. Ἀ­πὸ τὴν πούλ­πα τῶν καρ­πῶν πα­ρά­γε­ται χυ­μὸς καὶ ἔ­λαι­ο ποὺ πε­ρι­έ­χει πο­λύ­τι­μες γι­ὰ τὸν ὀρ­γα­νι­σμὸ οὐ­σί­ες, ἀλ­λὰ καὶ σὰν ζω­ο­τρο­φὴ με­τὰ τὴν με­τα­ποί­η­σή τους. Ἀπὸ τοὺς σπό­ρους τῶν καρ­πῶν πα­ρά­γε­ται τὸ πο­λυ­τι­μό­τα­το ἔ­λαι­ο. Τὰ φύλ­λα του χρη­σι­μο­ποι­οῦν­ται ὡς ἀ­ψέ­φη­μα καὶ ὡς ζω­ο­τρο­φή. Ἀ­πὸ τὸν φλοι­ό του πα­ρά­γον­ται δι­ά­φο­ρες χη­μι­κὲς οὐ­σί­ες ἐ­νῷ τὸ ξύ­λο του χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται σὲ μι­κρο­κα­τα­σκευ­ὲς (ξύ­λι­να μπα­στού­νι­α, πί­πες κ.λπ.).

Τὸ φυ­τὸ αὐ­τὸ θε­ω­ρεῖ­ται ὅ­τι εἶ­ναι πο­λύ­τι­μο στὴν προ­στα­σί­α τοῦ πε­ρι­βάλ­λον­τος κυ­ρί­ως τῶν ἐ­πι­κλι­νῶν ἐ­δα­φῶν, λό­γῳ τοῦ ὅ­τι ἀ­να­πτύσ­σει ἕ­να πυ­κνὸ ἐ­πι­φα­νει­α­κὸ ρι­ζι­κὸ σύ­στη­μα ποὺ συγ­κρα­τεῖ τὸ ἔ­δα­φος. Τὸ ἱπ­πο­φα­ὲς εἶ­ναι γνω­στὸ σὲ ὅ­λο τὸν κό­σμο, σὰν φυ­τὸ ποὺ προ­στα­τεύ­ει τὸ ἔ­δα­φος ἀ­πὸ τὴ δι­ά­βρω­ση καὶ γι᾿ αὐ­τὸ χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται γι­ὰ τὴν ἀ­πο­κα­τά­στα­ση τῶν ὑ­πο­βαθ­μι­σμέ­νων ἐ­δα­φῶν. Ἐ­πί­σης, ἀ­πο­τε­λεῖ ἕ­να ἀ­πὸ τὰ λί­γα φυ­τὰ (χω­ρὶς νὰ εἶ­ναι ψυ­χαν­θὲς) τοῦ ὁ­ποί­ου οἱ ρί­ζες συμ­βι­ώ­νουν μὲ μι­κρο­ορ­γα­νι­σμοὺς ποὺ ἔ­χουν τὴν ἰ­δι­ό­τη­τα νὰ δε­σμεύ­ουν τὸ ἄ­ζω­το ἀ­πὸ τὴν ἀ­τμό­σφαι­ρα καὶ νὰ τὸ ἀ­πο­δί­δουν στὸ ἔ­δα­φος, αὐ­ξά­νον­τας τὴν γο­νι­μό­τη­τά του. Γι­ὰ τὸν λό­γο αὐ­τό, ἐ­πει­δὴ κα­τὰ τὴν καλ­λι­έρ­γει­ά του, δὲν κα­τα­να­λώ­νον­ται σχε­δὸν κα­θό­λου ἀ­ζω­τοῦ­χα λι­πά­σμα­τα, ὅ­πως στὰ ἄλ­λα φυ­τά, προ­στα­τεύ­ει τὸ πε­ρι­βάλ­λον, ὅ­πως καὶ τὰ ὑ­πό­γει­α καὶ ἐ­πι­φα­νει­α­κὰ νε­ρὰ ἀ­πὸ τὴ ρύ­παν­ση καὶ τὴν ὑ­πο­βάθ­μι­ση, ἐ­νῷ ταυ­τό­χρο­να μπο­ρεῖ νὰ ἀ­ξι­ο­ποι­ή­σει τὰ πιὸ ἄ­γο­να ἐ­δά­φη στὰ ὁ­ποῖ­α ἐ­λά­χι­στα φυ­τὰ ἀ­πο­δί­δουν. Τὸ ἱπ­πο­φα­ὲς εἶ­ναι ἕ­να φυ­τὸ μο­να­δι­κὸ ποὺ μπο­ρεῖ νὰ καλ­λι­ερ­γη­θεῖ σὲ ἐγ­κα­τα­λε­λειμ­μέ­να γε­ωρ­γι­κὰ ἐ­δά­φη, σὲ ἀ­καλ­λι­έρ­γη­τες ἐ­κτά­σεις, σὲ ἀμ­μώ­δεις πα­ρα­θα­λάσ­σι­ες ἐ­κτά­σεις, ἐ­πει­δὴ ἀν­τέ­χει σὲ ἐ­δά­φη μὲ με­γά­λη ἁ­λα­τό­τη­τα, σὲ πυ­ρόπλη­κτα ἐ­πι­κλι­νῆ ἐ­δά­φη ἢ σὲ βρα­χώ­δη νη­σι­ά. Ἐ­πί­σης σὲ πολ­λὲς χῶ­ρες χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται γι­ὰ ἐμ­πλου­τι­σμὸ τῆς χλω­ρί­δας κυ­νη­γό­το­πων, ἐ­πει­δὴ εἶ­ναι ἄ­ρι­στο φυ­τὸ γι­ὰ τὴν ἀ­νά­πτυ­ξη τῆς πτη­νο­πα­νί­δας καὶ κυ­ρί­ως τῶν φα­σι­α­νῶν. Τὸ ἱπ­πο­φα­ὲς θε­ω­ρεῖ­ται σὰν ἕ­να ἀ­πὸ τὰ κα­λύ­τε­ρα οἰ­κο­λο­γι­κὰ φυ­τὰ τοῦ πλα­νή­τη.

Ἐ­πι­μέ­λει­α Κάρ­τα Ἠ­λί­α, Ἐ­φημ. ‘ΛΙΜΝΗ ΒΕΓΟΡΙΤΙΔΑ’