Η οικογένεια είναι αναμφίβολα ό,τι πιο ευλογημένο έχουμε μέσα στην κοινωνία μας, είναι ο καθρέπτης της κοινωνίας, είναι θεσμός ιερός και ωφέλιμος, και έχει μεγάλη ευθύνη στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών και στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους. Ο Ιερός Χρυσόστομος λέει: «Η χριστιανική οικογένεια είναι μια μικρή εκκλησία και η σημαντικότερη δραστηριότητα των γονιών στο πλαίσιο της οικογένειας είναι η καλή ανατροφή των παιδιών και πρώτος και κύριος ρόλος τους είναι να καθοδηγήσουν τα παιδιά στην εν Χριστώ ζωή και στην εν Χριστώ παιδαγωγία». Και ο Απόστολος Παύλος παραγγέλλει: «Οι πατέρες μη Παροργίζετε τα τέκνα υμών, αλλά εκτρέφετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου (Εφ. Στ΄. παρ. 4)».
Το καθήκον και το κύριο έργο των γονιών είναι να οδηγήσουν τα παιδιά τους στον Χριστό. Ότι γίνεται στο σπίτι και στην οικογένεια, ότι λέγεται και διαδραματίζεται μέσα στο σπίτι και ότι συζητείται και ενεργείται, όλα, τα πάντα ένα στόχο μόνον πρέπει να έχουν, τον Χριστό.
Στο φαγητό, στον ύπνο, στο σχολείο, στη μελέτη, στο παιχνίδι, στις διακοπές, στην εργασία παντού και πάντα ένας μόνον είναι ο σκοπός, να εξυπηρετείται και να υπηρετείται η εν Χριστώ διαπαιδαγώγηση των παιδιών και η έμπνευση σ’ αυτά πνεύματος και φρονήματος Χριστού.
Ποιος λοιπόν ο σκοπός του γάμου και ο ρόλος της οικογένειας;
Δεν μπορεί ο ανθρώπινος νους να συλλάβει το ύψος και την τιμή που ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο, ώστε κι αυτός να γίνεται δια μέσου του μυστηρίου του γάμου συνδημιουργός του Θεού. Να έρχονται δηλαδή, στον κόσμο, νέοι άνθρωποι με προορισμό να γίνουν τέκνα Θεού κατά χάριν, κι έτσι να συνεχίζεται η πράξη της δημιουργίας και να πλουτίζεται η Βασιλεία του Θεού.
Δίκαια λοιπόν πολλοί θεωρούν την οικογένεια ως το πρώτο σχολείο και τους γονείς ως τους πρώτους δασκάλους, οι οποίοι αποτελούν και πρότυπο για τα παιδιά τους. Μέσα σ’ αυτό το ζεστό περιβάλλον, τα παιδιά πάντα με την καθοδήγηση των γονιών, επιδίδονται στη μελέτη με σκοπό την πνευματική τους καλλιέργεια, στην ψυχαγωγία, στο παιχνίδι, κλπ. Υπάρχει όμως και μια ξεχωριστή ιερή ώρα μέσα στο σπίτι, όπου η οικογένεια συγκεντρώνεται γύρω από το οικογενειακό τραπέζι, μια χρυσή ευκαιρία θα λέγαμε, για να μεταδώσουν οι γονείς στα παιδιά τους τα απαραίτητα εφόδια που οι ίδιοι έχουν, όπως τις ηθικές αρχές και αξίες, τους καλούς τρόπους συμπεριφοράς, την ευγένεια, την αγάπη, και να ειπωθούν λόγοι γύρω από την πίστη μας και την λατρεία μας. Είναι στιγμή που όλες οι κεραίες των παιδιών είναι στραμμένες προς τους γονείς, κρέμονται κυριολεκτικά από το στόμα τους, κι ότι κι αν πουν το καταγράφουν στο μυαλό τους και στην καρδιά τους.
Το οικογενειακό τραπέζι είναι ο τόπος που με ηρεμία και άνεση, χωρίς βιασύνες και πιέσεις μπορούν οι γονείς ν’ αναπτύξουν τις σκέψεις τους και τις ιδέες τους γύρω από τη ζωή και τον Χριστό, για διάφορα περιστατικά της ζωής τους που τους βοήθησε ο Χριστός και για πολλά άλλα πράγματα που θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον των παιδιών και θα ακούσουν για την Χριστιανική αγάπη και αλήθεια.
Στο τραπέζι τα παιδιά αφουγκράζονται ότι κι αν τους πεις. Εκεί θα προκύψουν απορίες και ερωτήματα που συχνά γεννιούνται στις ψυχές των παιδιών, αλλά πάντα με παράδειγμα τη ζωή του Χριστού, θα καταβληθεί προσπάθεια να βρεθούν οι σωστές απαντήσεις και να πεισθούν τα παιδιά.
Η προσευχή που προηγείται και έπεται του φαγητού είναι ένα πολύ καλό πρακτικό πλέον παράδειγμα για να έλθουν τα παιδιά στο Χριστό. Είναι μεγάλη ευλογία και στήριγμα για την ομαλή ένταξή τους στην κοινωνία, να διδαχθούν τη δύναμη της προσευχής, να μάθουν να ανεβαίνουν ψηλά, να κάνουν στη ζωή τους εκείνα που μπορούν και να ζητούν από το Θεό εκείνα που δεν μπορούν. Και η προσευχή αυτή είναι πιο αποτελεσματική, όταν οι γονείς με τα παιδιά τους προσεύχονται μαζί, θα την αισθάνονται στο βάθος της ψυχής τους σαν ένα πνευματικό χάδι και θα νοιώθουν ασφάλεια και σιγουριά.
Η συνήθεια της προσευχής είναι ένα «μπόλιασμα» που δεν μπορεί να ξεχασθεί όσα χρόνια και αν περάσουν. Αλλοίμονο στους γονείς που δεν έμαθαν τα παιδιά τους να προσεύχονται.
Επίσης δεν υπάρχει καταλληλότερη στιγμή για τη διδασκαλία της νηστείας από τη στιγμή του οικογενειακού φαγητού. Δίδεται η μεγάλη ευκαιρία στους γονείς, ώστε έγκαιρα, από την μικρή ηλικία των παιδιών τους, να τους επισημάνουν την μεγάλη αξία της αρετής αυτής. Είναι η ώρα που στη πράξη πλέον κι όχι στη θεωρία, διαπιστώνει ο άνθρωπος τις αδυναμίες του και αρχίζει να σκέπτεται και να συλλογίζεται πόσο μικρός και ασήμαντος είναι, αφού δεν μπορεί να ελέγξει και να κυβερνήσει τον εαυτόν του. Να ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα διδασκαλίας για την εγκράτεια και τη νηστεία από την απάντηση μιας γιαγιάς που έδωσε στον εγγονό της, όταν την ώρα του φαγητού μια Τετάρτη ζήτησε τυρί: «καλέ μου, δεν θα μας το ευλογήσει ο Χριστούλης γιατί είναι Τετάρτη σήμερα». Έτσι θα καλλιεργήσουν οι γονείς στα παιδιά τους την εγκράτεια και θα μπει στη ζωή τους το πνεύμα της νηστείας.
Οι γονείς και ιδιαίτερα η μητέρα δεν πρέπει όταν κάθονται στο οικογενειακό τραπέζι να αισθάνονται λύπη, πόνο, να έχουν άγχος και νεύρα, αλλά να έχουν χαρά, ειρήνη και αγάπη. Αυτά τα υπέροχα συναισθήματα μεταδίδονται στα παιδιά και θα τα συνοδεύουν σε όλη τους τη ζωή, με αποτέλεσμα να αποκτούν άγιες καταβολές, οι οποίες θα τα βοηθήσουν να έχουν πραότητα, υπομονή, να δέχονται τις υποδείξεις των γονιών τους και να τους μιλούν με αγάπη, την αγάπη που μας διδάσκει το Ιερό Ευαγγέλιο. «Ο Θεός Αγάπη εστί», (Α Ιω. δ’ 8) μας πληροφόρησε ο μαθητής της αγάπης, ο ευαγγελιστής άγιος Ιωάννης ο θεολόγος. Και ο απόστολος Παύλος μας λέει: « ότι αυτή η αγάπη που έδειξε σε μας ο Θεός μοιάζει με ένα ποτάμι αστείρευτο που πλημμυρίζει τις καρδιές μας».
Πολλές φορές στη ζωή μας παρουσιάζονται θλιβερά γεγονότα, όπως χρόνιες ασθένειες μέσα στην οικογένεια, προβλήματα αποκατάστασης των παιδιών, αδιέξοδα στην εργασία μας και πολλά άλλα, τα οποία μας δημιουργούν ανασφάλεια και φόβους. Αυτούς τους φόβους δεν πρέπει να τους μεταφέρουμε και να τους εκδηλώνουμε ποτέ στο οικογενειακό τραπέζι, και αυτό γιατί θα κλονισθεί η πίστη των παιδιών μας, η οποία αποτελεί τη μοναδική και αλάνθαστη πυξίδα για τη ζωή τους. Είναι η πίστη την οποία διακήρυξαν οι άγιοι Απόστολοι, οι Θεοφόροι Πατέρες, οι Όσιοι ομολογητές. Ο γέροντας Παΐσιος έλεγε: «Παιδιά μου, ο Θεός σε εμάς τους Έλληνες μας έδωσε το μεγαλύτερο δώρο του κόσμου, την ορθόδοξη πίστη, να την φυλάξετε και να την μεταλαμπαδεύσετε στα παιδιά σας».
Κλείνοντας θα μπορούσαμε να πούμε ότι το οικογενειακό τραπέζι είναι η πιο ιερή οικογενειακή σύναξη. Να τι συνέβη πριν από πολλά χρόνια σε μια τέτοια σύναξη, όταν ο εγγονός ρώτησε τον παππού του «Γιατί παππού κάνουμε το Σταυρό μας πριν ξεκινήσουμε να τρώμε;» Και ο παππούς με στοργή και αγάπη απάντησε: «γιατί παιδί μου ο Σταυρός ευλογεί και αγιάζει.»
Αγιάζει ο Σταυρός γιατί έχει δύναμη αόρατη, ενεργό και αποτελεσματική, είναι το πανίσχυρο όπλο των ορθοδόξων στον καθημερινό τους πνευματικό αγώνα. Εμείς οι γονείς έχουμε χρέος να μάθουμε τα παιδιά μας να μη φοβούνται και να μη ντρέπονται να κάνουν δημόσια το σταυρό τους. «Μη ντρεπόσαστε το σταυρό του Χριστού συμβουλεύει ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, η ημέρα σας να αρχίζει με το σταυρό και να τελειώνει με το Σταυρό».
Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε το θέμα αυτό και να το βάλουμε στη συζήτηση, ώστε ο καθένας μας να το έχει υπόψη του και ανάλογα με την προαίρεσή του, την υπομονή του και την δύναμή του να το χειρισθεί και να το αξιοποιήσει.
Εύχομαι ο Πανάγαθος Θεός να μας βοηθήσει στην προσπάθεια αυτή.
Χρήστος Τσακούμης
Δημοσιογράφος-μελετητής και παραγωγός της παραδοσιακής μας μουσικής
Περιοδικό ”Ερώ”
